'Nee, papa krijgt geen lintje omdat hij zo lief is'
"Het heeft Zijne Majesteit behaagd..."
Die zin hopen velen vandaag te horen uit de mond van hun burgemeester tijdens de jaarlijkse lintjesregen. Meer dan 2800 mensen krijgen een lintje uitgereikt.
Het huidige type lintje wordt al sinds 1815 opgespeld. Maar zo'n onderscheiding is voor weinigen weggelegd.
Wie in aanmerking wil komen voor een lintje moet maar hopen dat bekenden hem of haar zullen voordragen, want er een voor jezelf aanvragen is er niet bij. En zelfs als je in het geheim bent voorgedragen, bestaat er een kans dat de aanvraag wordt afgewezen. Dat gebeurde dit jaar in één op de tien gevallen.
De Kanselarij der Nederlandse Orden ziet veel aanvragen voorbijkomen van kinderen die vinden dat hun ouders een lintje verdienen. Maar die aanvraag voldoet vaak niet aan de eisen.
Meerdere instanties nemen een besluit over de toekenning van een lintje. Soms gaan daarbij dingen mis. In 2009 hield een ambtenaar van de gemeente Hilversum voordrachten - tegen de regels in - achter. Toen de aanvragers zich afvroegen wat er met hun verzoek was gebeurd, bleek dat de aanvraag nooit officieel in behandeling was genomen. Daar kwam de gemeente net op tijd achter, waarna de vrijwilligers alsnog zijn onderscheiden.
Nog zo'n pijnlijk geval: een jaar geleden kreeg Jos van Raaij uit Sint-Anthonis de ene na de andere felicitatie met zijn koninklijke onderscheiding. Zijn naam kwam dan wel voor op de lijst met gedecoreerden, maar een lintje kreeg Van Raaij die dag niet opgespeld. De gemeente bleek nog helemaal geen besluit te hebben genomen over de toekenning van zijn lintje. Een half jaar later werd Van Raaij alsnog onderscheiden.
Het kan ook fout gaan in de laatste fase van de uitreiking. Zo kreeg een journalist van het tv-programma Rambam twee jaar geleden op naam van iemand anders een lintje. De programmamakers wilden daarmee aantonen dat de aanvraag voor een onderscheiding niet waterdicht is.
Smoezen
De kunst van de hele lintjesregen is om de nietsvermoedende gedecoreerden met een smoes naar het gemeentehuis te krijgen. Vaak wordt ze wijsgemaakt dat een bekende een lintje krijgt. Zo werd presentator Albert Verlinde in het verleden wijsgemaakt dat zijn man zou worden onderscheiden. Verlinde pakte uit met een feest en fanfare. Maar die bleken uiteindelijk voor hemzelf.
Een gesprek met de wethouder of een optreden in het stadhuis zijn veelgebruikte smoezen. Soms wordt zelfs een nep-huwelijk gebruikt om iemand naar het gemeentehuis te lokken. In Vught werd eens een fotografe ingehuurd om de lintjesregen in beeld te brengen. Terwijl ze haar lens richtte op de zogenaamde gedecoreerde, werd juist haar naam voorgelezen.
Nee, bedankt
Hoewel de meesten hun onderscheiding met liefde accepteren, nemen sommigen afstand van hun lintje. Drie jaar geleden viel een pijnlijke stilte in het gemeentehuis van het Groningse Marum. Een man weigerde zijn lintje omdat hij vond dat andere vrijwilligers er meer recht op hadden dan hijzelf. In 2015 deed een wethouder in de gemeente Sluis hetzelfde. Ze had naar eigen zeggen "helemaal niets met het gebeuren".
In datzelfde jaar weigerde een 85-jarige man in Hippolytushoef een lintje. Hij vroeg zich af wat hij ermee moest en weigerde naar het gemeentehuis te komen. Toen de burgemeester besloot om het lintje dan maar langs te brengen, ging de man alsnog overstag.
Jong en oud
Er worden vandaag verschillende onderscheidingen uitgereikt. De hoogte van de onderscheiding hangt af van de inspanningen die iemand heeft geleverd voor de maatschappij. De meeste gedecoreerden worden benoemd tot lid in de Orde van Oranje-Nassau. Het gaat dan vooral om vrijwilligers die iets betekend hebben voor een vereniging of activiteit in de buurt.
De oudste die vandaag een lintje krijgt is 99 jaar en de jongste is 30. Het aantal onderscheidingen ligt dit jaar iets hoger dan in 2016.
Een lintje krijg je niet voor eeuwig. De fysieke onderscheiding is eigendom van de staat. Als een gedecoreerde overlijdt, moeten nabestaanden het lintje dan ook terugsturen naar de Kanselarij der Nederlandse Orden, die over de lintjes gaat. Tegen een vergoeding mogen de nabestaanden het lintje wel in bruikleen houden.