De Cassini nadert Saturnus
NOS NieuwsAangepast

Grote dag Cassini: kosmisch ringsteken voor verbluffende plaatjes Saturnus

Het is een spannende en bijzondere dag voor ruimtevaartliefhebbers: ruimtesonde Cassini duikt tussen Saturnus en zijn ringen door. Google heeft er zelfs een speciale doodle voor gemaakt.

Cassini vliegt in de loop van de dag door de ringen en stuurt dan de foto's door. NASA hoopt ze in de loop van de Amerikaanse nacht te krijgen en ze dan te publiceren. Dat betekent voor Europa dat we ze morgenochtend kunnen bewonderen.

De Cassini-doodle van Google

"Het is zo'n waanzinnig idee dat het zo maar zou kunnen werken", schreef een bekende ruimtevaartblogger al in 2008. En vandaag wordt het plan uitgevoerd. Wetenschapsjournalist Govert Schilling noemt het een staaltje precisienavigatie, op ruim een miljard kilometer afstand van de aarde.

Cassini is sinds zijn aankomst bij Saturnus in 2004 verschillende keren door de dunnere buitenste ringen gevlogen, net als de Pioneer- en Voyager-sondes in de jaren 70 en 80. De deeltjes van die buitenste ringen zijn zo klein dat ze de planeetverkenners nauwelijks beschadigen.

Het kunststukje dat Cassini nu gaat uitvoeren is wat gevaarlijker. Er vallen continu grotere stukken materiaal uit de ringen op de planeet, en de sonde moet daar dwars doorheen vliegen. De kans dat Cassini geraakt wordt door zo'n stuk materiaal is niet groot, maar er blijft een risico.

De vluchtleiding van NASA moet heel goed mikken. Cassini moet precies tussen de enorme planeet en zijn binnenste ringen door vliegen, vertelt Schilling. Die tussenruimte is enkele duizenden kilometers groot. "Hij vliegt eropaf met 30 kilometer per seconde, vanaf een afstand van honderdduizenden kilometers, en wordt bestuurd vanaf de aarde. Radiosignalen en commando's doen er bijna anderhalf uur over om bij die sonde aan te komen. Noem het maar kosmisch ringsteken."

Schilling verwacht dat het goed zal gaan. "Ze zijn al dertien jaar bezig met de sonde. Iedere keer vliegt hij langs een van de manen van Saturnus om metingen te doen en foto's te maken. Die passages zijn zo gekozen dat de baan van de sonde door de zwaartekracht van die manen steeds iets verandert voor de volgende passage."

Verbluffende close-ups

Als de manoeuvre lukt, verwacht NASA verbluffende close-ups van Saturnus en zijn ringen, maar ook een stroom aan wetenschappelijke gegevens. Zo hopen de onderzoekers meer te leren over de samenstelling van de planeet, het magnetische veld en de hoeveelheid materiaal in de ringen.

Afgelopen zaterdag wijzigde NASA de koers voor de manoeuvre van vandaag (11.00 uur Nederlandse tijd). Als voorproefje maakte de sonde eerder deze maand al een foto van de aarde, een klein stipje tussen de ringen.

Cassini zag de aarde tussen de ringen van Saturnus door

Voordat Cassini tussen de planeet en de ringen duikt, maakte hij zaterdag nog een laatste scheervlucht langs Titan, de grootste maan van Saturnus. "Titan lijkt een beetje op de aarde", zegt Schilling. "Je kunt varen op Titan, er zijn meren ontdekt, niet met water - dat is stijf bevroren - maar met vloeibaar methaan. Titan heeft landschappen als op aarde, maar die bestaan uit hele andere materialen. Een paradijs voor sciencefictionschrijvers."

Een van de mysteries op Titan waar astronomen nog meer over willen weten zijn de 'magische eilanden'. In de meren op Titan zag Cassini lichte vlekken die op eilandjes lijken. Alleen veranderen ze van vorm en verdwijnen ze soms helemaal. Wetenschappers denken al een antwoord te hebben: het zijn geen echte eilandjes, maar duizenden belletjes.

  • NASA
  • NASA
    Cassini zag ook de 'donkere kant' van de gasreus, als die zich tussen de sonde en de zon bevond
  • NASA
    Een van de duizenden opnames van de spectaculaire ringen van Saturnus
  • NASA
    De maan Enceladus, met ondergrondse oceanen waar leven kan voorkomen
  • NASA
    Op Enceladus signaleerde Cassini heetwaterbronnen
  • NASA
    De maan Mimas (bijnaam: de Death Star) heeft een enorme krater
  • NASA
    De maan Titan heeft een dik wolkendek
  • NASA
    Met radarinstrumenten vond Cassini zeeën van methaan op de maan
  • ESA
    De Europese lander Huygens fotografeerde het oppervlak van Titan

Na zijn laatste ontmoeting met Titan begint de grand finale van Cassini. De sonde zal de komende maanden niet één keer, maar 22 keer tussen Saturnus en zijn ringen doorvliegen.

Uiteindelijk komt er in september een einde aan de lange missie van de sonde. Die zit dan zonder brandstof en NASA wil niet het risico lopen dat de stuurloze verkenner ooit op een maan zou crashen die zo met aards leven 'besmet' zou kunnen raken. Zijn laatste reis is daarom een zelfmoordmissie in de dampkring van Saturnus.

Schilling: "Dan komt er een einde aan een missie van twintig jaar bij die mooie geringde planeet."

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl