Dit gebeurt er als JULLIE de vragen stellen tijdens een debat

De lijsttrekkers en ministers van morgen doen niet onder voor hun oudere collega's. In het NOS op 3-jongerendebat kregen zes jonge kandidaten van VVD, CDA, GroenLinks, D66, SP en PvdA via Facebook live vragen uit het publiek. Ze discussieerden met elkaar over belangrijke jongerenthema's als het leenstelsel, anoniem solliciteren en flexcontracten. Soms ging het hard tegen hard, maar er was ook opvallend vaak overeenstemming en zelfs ruimte voor complimentjes.

Deze kandidaten gingen in debat:

Onderwijs

Tijdens het thema onderwijs gaat het onvermijdelijk over de afschaffing van de basisbeurs. Moet die terugkomen of niet? De PvdA, D66 zijn allebei heel stellig: nee. Volgens hen is het leenstelsel een beter en eerlijker systeem en zorgt het dat meer geld naar kwaliteitsonderwijs kan. "Zoals kleinere colleges en meer docenten", aldus D66. De SP staat daar lijnrecht tegenover: "Alle financiële drempels die studenten ondervinden moeten eruit. Het is asociaal studenten in de schulden te steken."

En hoe zit dat met de numerus fixus, het screenen van studenten voor ze toegelaten worden aan een opleiding? Daar is D66 in principe tegen, behalve bij dure studies met een lage baangarantie zoals geneeskunde. Mahir Alkaya van de SP is het daar mee eens, maar wil ook een eerlijker selectie aan de poort.

Het laatst besproken onderwerp is digitalisering in het onderwijs. Daar is vrijwel iedereen voor, zo lang het vakdocenten niet vervangt. Giselle Schellekens van de PvdA noemt het 'belachelijk' dat nog niet alle colleges online terug te zien zijn.

Samenleving

Het volgende thema: samenleving, of in politieke taal: normen en waarden. Kijkers zijn vooral benieuwd hoe de partijen criminaliteit en straatintimidatie willen aanpakken. Anne Kuik van het CDA wil meer agenten in de wijk zien om problemen te voorkomen. "Sissen en homo’s uitschelden kan echt niet, maar het gebeurt wel." De VVD bezuinigde de afgelopen jaren flink op justitie, maar wil nu juist weer investeren. "Wijkagenten moeten echt de ogen en oren van de wijk zijn."

Om mensen te betrekken bij de samenleving wil het CDA een maatschappelijke dienstplicht invoeren. Giselle Schellekens van de PvdA ziet weinig in dat plan. "Ik zou het niet oké vinden als mijn oma wordt verzorgd door een jongere die eigenlijk met tegenzin voor haar moet zorgen." Zij ziet liever dat jongeren en ouderen vaker samen in een flat wonen, of dat jongeren korting krijgen bij de buurtsuper als ze vrijwilligerswerk doen.

Klimaat

Op de vraag of partijen meer willen doen dan alleen het klimaatakkoord volgen, antwoordt PvdA'er Giselle Schellekens met een 'ja maar'. Ze maakt GroenLinks een compliment dat die partij het onderwerp op de kaart zet, maar roept ook op niet te snel te gaan. "Dan krijgen we niet alle Nederlanders mee."

GroenLinks kan het niet snel genoeg gaan. "Klimaatverandering is de grootste opgave van deze tijd. Als je in de doorrekeningen ziet dat alleen D66, ChristenUnie en GroenLinks genoeg doen om de afspraken van Parijs na te komen, snap ik werkelijk niet waar de PvdA en de SP mee bezig zijn."

De PvdA en SP vinden dat GroenLinks zaken als vlees en auto's te zwaar wil belasten. "Als we belasting op vlees gaan heffen, ben ik bang dat het biefstukje alleen maar voor rijke mensen wordt", aldus de PvdA. En de SP: "Hoe kun je aan iemand, die van zijn werkgever om 9 uur op zijn werk moet zijn, vragen dat hij extra betaalt om in de file te staan?"

Werk

Via de Facebook-reacties kwamen ook vragen binnen over werk. Veel jongeren zijn zzp'er. Wat wordt er voor hen geregeld? Rob Jetten (D66) ziet twee soorten zzp'ers met hun eigen problemen. "Eén groep is gedwongen zzp'er, voor hen moet het makkelijker worden om aan een vast contract te komen", vindt hij. "De andere groep, die echt wil ondernemen, moet daarvoor ook de ruimte krijgen zonder allerlei verplichte pensioenen en regels." CDA'er Anne Kuik vindt dat de huidige wet van tafel moet, omdat hij totaal verkeerd uitpakt: "hierdoor worden zzp'ers niet meer ingehuurd."

Een ander taai topic is anoniem solliciteren. Moet dat ingevoerd worden om te voorkomen dat er gediscrimineerd wordt op achternaam of achtergrond? VVD'er Dennis ziet dat als een soort lapmiddel. "Uiteindelijk is het belangrijk om discriminatie aan te pakken en er alles aan te doen om onderwijs voor iedereen goed aan te laten sluiten op de arbeidsmarkt."

Bij D66 vinden ze dat anoniem solliciteren tijdelijk moet worden ingevoerd om de mindset te veranderen. "Je ziet dat recruiters alle blanke jongens selecteren, die actief zijn geweest in het studentenleven, maar de Marokkaanse meiden die op de mavo zijn begonnen en uiteindelijk rechten hebben gestudeerd worden niet uitgenodigd."

In een laatste vragenronde moesten de jonge politici aangeven op wie zij zouden stemmen als de eigen partij niet bestond. GroenLinks kreeg daarbij veruit de meeste steun. CDA en VVD kozen elkaar, evenals PvdA en GroenLinks. SP en D66 kregen juist geen enkele stem van collega's.

Voordat de jonge kandidaten naar huis mochten, kregen ze ieder nog een 'duivels dilemma' voorgelegd: