Honderden claims voor misbruik in jeugdzorg toegewezen

Een kleine 900 mensen hebben zich gemeld voor een schadevergoeding vanwege seksueel misbruik in de jeugdzorg. Tot nu toe is ongeveer 4,8 miljoen uitgekeerd aan 537 mensen die recht hadden op een schadeclaim. De inschrijving voor een vergoeding is gesloten.

Die mogelijkheid kwam er na het onderzoek van de commissie-Samson. Die stelde vast dat de overheid vanaf 1945 wist dat er seksueel misbruik was in pleeggezinnen en instellingen, maar dat er niets mee werd gedaan.

De commissie heeft de afgelopen tijd geluisterd naar de verhalen van honderden slachtoffers. Jan van Dijk, voorzitter van de commissie: "Je kunt je er bijna geen voorstelling van maken hoe langdurig en ernstig dat seksueel misbruik in de meeste gevallen was. Maandenlange, bijna dagelijkse verkrachtingen. Het zijn geen incidenten." De commissie heeft de zaken van de slachtoffers beoordeeld. Ze konden een schadevergoeding krijgen tot maximaal 100.000 euro.

Onvoldoende bewijs

In 183 zaken was er onvoldoende bewijs en kwam er geen vergoeding. Volgens Van Dijk had dat vooral te maken met de voorwaarden waaraan de aanvragen moesten voldoen. "De meest strenge en oneerlijke voorwaarde was dat wanneer je misbruikt bent door je pleegvader, je dat als kind moet hebben verteld aan je voogd."

Maar volgens Van Dijk zeiden kinderen zelden iets over het misbruik, omdat ze dat niet durfden. Na het misbruik werd hun vaak verteld dat ze er met niemand over mochten spreken. Als ze het wel zouden doen, zou er iets gruwelijks gebeuren. De mogelijkheid voor de kinderen om er met hun voogd over te praten, was er dus helemaal niet, zegt de commissievoorzitter.

Van Dijk erkent dat de voorwaarden hebben geleid tot pijnlijke beslissingen. "Daar heb ik ook buikpijn van, dat moet in de toekomst anders."

Barth van Eeten, voorzitter van slachtofferorganisatie Seksueel Kindermisbruik Instellingen Pleeggezinnen (SKIP), noemt nog een belangrijke voorwaarde waaraan veel slachtoffers niet kunnen voldoen. "Je moet het misbruik ook kunnen bewijzen." Maar dat is ongelooflijk lastig, zegt hij. "Heel veel archieven zijn weg. En veel zaken speelden in de jaren 50 en 60. Veel volwassenen van toen zijn er gewoon niet meer. Ook zijn instellingen voor seksueel misbruik door fusies en overnames overgegaan in andere instellingen."

10.000 slachtoffers

Van Eeten noemt het ook een "groot probleem" dat de instellingen van nu de schadevergoedingen moeten betalen. "Dat is natuurlijk een heel rare regeling. Het is letterlijk gebeurd dat de instelling tegen het slachtoffer zei: als wij uw schadevergoeding betalen, gaat dat ten koste van de zorg die wij verlenen aan kinderen van nu." Zo'n uitspraak legt nog meer druk op de slachtoffers, zegt hij.

Hij denkt dat al die voorwaarden zijn bedacht om te voorkomen dat alle mensen die seksueel misbruikt zijn, daar melding van doen. En dat is volgens hem ook gebeurd. Veel mensen zijn niet naar de commissie gestapt en er zijn waarschijnlijk veel meer slachtoffers, zegt Van Eeten. "De commissie-Samson heeft onderzoek gedaan en een inschatting gemaakt dat in totaal ongeveer 10.000 kinderen zijn misbruikt."