Jouw plasje als kunstmest? 'Geen ontkomen meer aan'

Urine of poep opvangen voor bemesting van onze aardappels of uien. Het zal sommigen bijzonder vies in de oren klinken, toch kunnen we maar beter wennen aan het idee, zegt onderzoeker Jaap Schroder. "Over het wanneer kan je nog twisten, maar vroeg of laat wordt het onvermijdelijk."

De landbouwdeskundige van de Universiteit van Wageningen ziet geen duurzaam alternatief voor de wereldwijd slinkende fosfaatvoorraad. Planten hebben fosfaat nodig om te groeien en het mineraal is volop te vinden in wat wij elke dag door de wc spoelen.

'Goede publiciteit, weinig efficiënt'

In Nederland zijn er steeds meer initiatieven die plas opvangen voor fosfaatwinning. In de Heineken Musical Hall in Amsterdam wordt bijvoorbeeld urine van concertgangers opgevangen in waterloze toiletten.

"Een mooie showcase die het publicitair erg goed doet, maar slechts een druppel op de gloeiende plaat", zegt Schroder. "Het meeste fosfaat verdwijnt nog steeds in het riool. Het meest efficiënte zou zijn als we alle rioolzuiveringsinstallaties in Nederland ervoor zouden inzetten."

Efficiëntie is het sleutelwoord volgens Schroder. Het opvangen van poep of plas bij evenementen kost, bijvoorbeeld door transport, veel energie. Ook het proces van fosfaat destilleren uit urine kost veel energie.

"Dat je delfstoffen uit andere landen importeert, wil dus niet automatisch zeggen dat het minder energie kost", zegt de onderzoeker. Daarom is het volgens hem zo belangrijk dat er op grotere schaal wordt ingezet op duurzame fosforwinning. Alleen dan is er sprake van een duurzaam alternatief.

Op de fiets plas inzamelen

In Amsterdam wordt sinds 2013 fosfaat uit rioolwater gefilterd. Ook op andere plekken in het land, zoals in Amersfoort wordt het gedaan. In de hoofdstad is ook tijdens evenementen als Koningsdag en Sail 2015 geëxperimenteerd met het opvangen van urine. In het buitenland zijn er extremere initiatieven.

"In India fietsen mannen met een tank op hun fiets langs de huizen om urine in te zamelen. Er zijn wel meer van dit soort projecten in derdewereldlanden, waar arbeid niet zo duur is." Volgens Schroder zou het hergebruik van uitwerpselen in sommige Westerse landen op psychologische weerstand stuiten.

"Een hoop mensen kunnen het zich niet voorstellen dat fosfaat uit poep en pies nuttig is. Dat terwijl met name urine een behoorlijk steriel product is. Het bevat weinig bacteriën, in tegenstelling tot uitwerpselen", legt de onderzoeker uit.

Drugs- en medicijnresten

Toch is er nog een belangrijke kanttekening. In onze plas zitten allerlei onwenselijke chemicaliën: medicijnresten, drugsresten en hormonen. "Het roept steeds meer vraagtekens op of veilig hergebruik op grote schaal wel mogelijk is", zegt Schroder.

Sommige schadelijke stoffen zijn er niet makkelijk uit te filteren. Een ziekenhuis in Stockholm zamelt urine daarom apart in om vermenging met de rest van het rioolwater te voorkomen. "Zoiets geeft wel aan dat er zorgen zijn over bijproducten in onze urine."