Sneller dan je denkt: huis zonder gas en auto zonder benzine

• Rob Koster

  Economie verslaggever

Een huis zonder aardgas dat wordt verwarmd door restwarmte van een fabriek, elektriciteit of geothermie. Nieuwe auto’s die alleen nog op elektriciteit of waterstof rijden en niet langer op benzine of diesel. Nog veel meer windmolenparken op de Noordzee, die moeten leiden tot het sluiten van alle kolen- en gascentrales. Het is de – nabije – toekomst die het kabinet vandaag schetst in zijn ‘Energieagenda’.

Industriële revolutie

Het kabinet maakte al afspraken met onder meer het bedrijfsleven voor de energiebesparing tot 2023 in het Energieakkoord. De vandaag gepresenteerde plannen zijn voor de periode hierna, tot 2050.

Volgens de door Nederland ondertekende afspraken uit het klimaatakkoord van Parijs mag er in 2050 nauwelijks nog CO2 worden uitgestoten. Dat lijkt ver weg, maar bijna helemaal afscheid nemen van fossiele brandstoffen in ruim dertig jaar vergt een nieuwe industriële revolutie. Zonder aanvullend beleid zal de CO2-uitstoot als gevolg van economische groei zelfs toenemen.

Een groot deel van de energie die wordt gebruikt in Nederland is voor de verwarming van huizen en kantoren. Dat gebeurt nu nog bijna overal met aardgas. De wettelijke verplichting voor aansluiting op het aardgasnetwerk vervalt.

Over dertig jaar moeten alle huizen worden verwarmd met bijvoorbeeld de restwarmte van fabrieken, en wordt er gekookt op elektriciteit. Als er geen restwarmte uit de industrie voorhanden is, moeten huizen verwarmd worden door elektriciteit of geothermie; het oppompen van warmte uit de aarde met behulp van buizen die honderden meters de grond in kunnen gaan.

Investeringen

Er is heel veel geld nodig om alle huizen op een andere manier te verwarmen. “We moeten ons realiseren dat de omschakeling naar een CO2-arme economie grote investeringen vereist”, zei VVD-minister Henk Kamp van Economische Zaken vanochtend bij de presentatie van de Energieagenda.

Adviesbureau McKinsey heeft deze kosten geraamd op tien miljard euro per jaar tussen 2020 en 2040. Toch wordt er bijvoorbeeld nog geen groot investeringsplan bekendgemaakt om warmteleidingen van de industrie naar woonwijken aan te leggen; investeringen die nodig zijn, maar waar lokale en provinciale overheden en het bedrijfsleven tegenaan hikken.

Dieselschandaal

In 2035 moeten alle nieuwe auto’s op elektriciteit of waterstof rijden, schrijft het kabinet. Benzine- en dieselauto’s mogen dan niet meer worden verkocht. Ook dat lijkt ver weg, maar de elektrische auto zou wel eens veel sneller voor de deur kunnen staan. Niet door overheidsmaatregelen, maar omdat de auto-industrie na het dieselschandaal bij Volkswagen in hoog tempo het roer omgooit.

De grote automerken plannen vanaf volgend jaar een groot aantal nieuwe elektrische auto’s, die ook snel goedkoper worden. Binnen een paar jaar kan een elektrische middenklasser goedkoper zijn dan een benzineauto, is de verwachting.

De elektriciteit waarmee auto’s moeten gaan rijden en waarmee huizen verwarmd moeten worden, komt in de nabije toekomst dus niet langer uit kolen of gas. Wind- en zonne-energie komen hiervoor in de plaats. Na de bestaande windmolenparken en de aangekondigde aanleg van de parken Borssele 1, 2, 3 en 4 moeten er nog veel meer grote windmolenparken voor de Nederlandse kust komen.

Waar het kabinet een toekomst zonder kolen schetst, worden er voorlopig niet meer kolencentrales gesloten, tot verdriet van veel partijen in de Tweede Kamer en van milieuorganisaties. Om in 2050 de doelen van 'Parijs' te halen, zijn er nog veel concrete maatregelen en investeringen nodig. Die moeten dus genomen worden door volgende kabinetten na de verkiezingen in maart volgend jaar.

Tempo moet omhoog

Milieudefensie is te spreken over de plannen van het kabinet, maar vindt dat er sneller veranderd moet worden. Met name het tempo waarmee huishoudens 'gasvrij' gemaakt worden, moet volgens de actiegroep omhoog.

"Als Kamp echt ambitieus zou zijn, en zich zou houden aan het klimaatakkoord van Parijs, zou heel Nederland rond 2030 gasvrij moeten kunnen zijn", laat Milieudefensie weten.