'Uittocht is enorme klap voor zwak Internationaal Strafhof'

Het stond er volgens critici al niet sterk voor, maar nu ook Gambia het Internationaal Strafhof de rug toekeert wordt de positie van het hof steeds wankeler. "Het is een enorme klap voor het hof. Het gebied waarover het hof rechtsmacht heeft, krimpt steeds verder", zegt journalist Tjitske Lingsma.

Zij volgt het strafhof in Den Haag al jaren en schreef er een boek over. Ondanks haar kritiek blijft Lingsma een voorstander van het ICC (de internationale afkorting van het Internationaal Strafhof).

'Vraag het de slachtoffers'

"Ik was bij rechtszittingen waar een Afrikaanse vrouw vertelt over haar groepsverkrachting en de moord op haar broer door rebellen. Het maakt veel indruk als je dat vier dagen aanhoort. Vraag maar eens aan de slachtoffers of ze vinden dat het ICC overbodig is."

Lingsma reageert daarmee op de kritiek van Afrikaanse leiders dat het hof te selectief is. Er zou te veel focus liggen op internationale misdrijven op het Afrikaanse continent. Met dat argument gaven eerder ook Zuid-Afrika en Burundi aan te willen stoppen met de steun aan het Haagse strafhof.

Momenteel doet het ICC strafrechtelijk onderzoek in negen landen. Georgië het enige niet-Afrikaanse betrokken land. Lingsma noemt het enerzijds dan ook slechte tactiek dat het ICC veel aandacht heeft voor Afrika.

"Maar we moeten niet vergeten dat landen als Uganda, de Democratische Republiek Congo, de Centraal Afrikaanse Republiek, Mali en recent Gabon zelf hebben aangeklopt in Den Haag. En ook tegen Britse militairen loopt een vooronderzoek naar moorden en martelingen in Irak. Bovendien heeft de VN Veiligheidsraad het hof gevraagd strafrechtelijk onderzoek te doen naar Sudan en Libië."

Politiek spelletje

Ze denkt dat de kritiek onderdeel is van een politiek spel. "De campagne dat het ICC alleen achter Afrikanen aangaat, begon pas echt toen de zittende machten de hete adem in de nek voelden", zegt Lingsma.

Dat verhevigde met het arrestatiebevel tegen de president van Sudan, Omar al-Bashir in 2009. Toen werd duidelijk dat het hof ook actief achter regeringsleiders aangaat. "De kritiek van Afrikaanse leiders valt dus met een korreltje zout te nemen."

De journalist legt uit dat naar misdrijven in Burundi momenteel een vooronderzoek loopt van het strafhof. "Naar executies, martelingen en verdwijningen. Mocht dat land definitief het ICC boycotten, dan kunnen de daders van dit soort verschrikkelijkheden de dans ontspringen."

Waslijst aan kritiek

Sinds het Internationaal Strafhof in 1998 is opgericht zijn er vier personen veroordeeld voor internationale oorlogsmisdaden. Nog eens vijf mensen zijn veroordeeld voor het omkopen en beïnvloeden van getuigen. Critici vinden dat te weinig.

Ook het feit dat grootmachten als India, de VS, Rusland en China het hof niet erkennen, voedt de twijfel over het functioneren van het rechtsorgaan.

In Lingsma's boek staat ook kritiek op de selectie van strafzaken. Dat vaak de oppositie in een land, maar niet de regering en het leger wordt vervolgd. Ook de manier van strafrechtelijk onderzoek zou te wensen overlaten.

"Veel mensen zeggen dan ook dat dit het begin is van het einde voor het ICC", zegt Lingsma. "Ik geef toe dat het een zwak hof is, maar ik ben erg voorzichtig met zulke voorspellingen." Ze verwacht niet dat Europese en Latijns-Amerikaanse landen massaal er de brui aan geven.

Op het ICC valt veel aan te merken, maar Lingsma ziet wel de nood in van het hof. "Het is net als in Nederland: je mag veel kritiek hebben op ons rechtssysteem, maar we kunnen niet zonder. En bij het ICC gaat het om de berechting van ernstige misdaden."