Hoe komen Europese banken uit de stormachtige stresstest?
Wat heeft een diepgewortelde boom te maken met de stresstest waar Europese banken aan zijn onderworpen? Meer dan je denkt, schrijft economieredacteur André Meinema. Vanavond om 22.00 uur komen de uitslagen.
Een beetje wind doet de bladeren ruisen en de takken meebuigen. Een storm doet een boom kraken en soms breken takken af. Een zware storm richt veel meer schade aan en kan bomen ontwortelen. Een beetje boom moet een stevige storm kunnen hebben, maar het venijn zit in de combinatie van windkracht, hevige windstoten en de duur van de storm.
De kerststormen van 1999 die over het westen en zuidwesten van Frankrijk en Duitsland trokken, verwoestten 500.000 hectare bos. Meer dan 300 miljoen bomen knapten af als lucifershoutjes of werden ontworteld. De materiële schade bedroeg meer dan 15 miljard euro.
De voorbije maanden zijn 51 grote Europese banken door de Europese Banken Autoriteit (EBA) aan een stresstest onderworpen. Deze grootbanken zijn goed voor bijna driekwart van alle bezittingen en beleggingen van Europese banken. Vanavond om 22.00 uur komen de uitslagen.
Hoe sterk is een bank?
De centrale vraag is of de banken bestand zijn tegen economische stormen, instortende beurzen, een crisis op de vastgoedmarkt en oplopende werkloosheid. Zijn de kapitaalbuffers voldoende, of zakt een bank bij tegenwind door zijn hoeven en worden andere banken meegesleurd?
Het is de vierde stresstest sinds de financiële crisis. De eerste was in 2010, de tweede in 2011. In 2014 zijn banken voor het laatst door de mangel gehaald, ook al worden banken het hele jaar door gemonitord door teams van de Europese Centrale Bank in Frankfurt.
Op de eerste stresstesten kwam de nodige kritiek, want ze zouden te slap of te weinig specifiek zijn. Daar is van geleerd. Sinds de crisis hebben toezichthouders met strengere eisen en ratio's de banken gedwongen de kapitaalbuffers te verhogen, te grote risico's af te bouwen, af te schrijven op slechte leningen, en te grote bankbalansen te verkleinen. Dat kost alles bij elkaar tijd en geld.
Oudste
De voorbije maanden zijn er zorgen gerezen over sommige Italiaanse banken, waaronder de oudste bank van Europa, de Banca Monte dei Paschi di Siena, opgericht in 1472. Die bank heeft voor miljarden aan slechte leningen op de balans staan, waarbij het lenende bedrijf failliet is en schulden niet meer worden afgelost.
Italië tobt met zijn economie en torenhoge schulden van bedrijven en overheid. Italiaanse banken zouden samen voor meer dan 350 miljard aan slechte leningen bezitten waarop te weinig is afgeschreven.
De voorbije weken heeft de Italiaanse overheid naarstig gezocht naar mogelijkheden om Monte dei Paschi te versterken. Er zou iets bedacht zijn dat de goedkeuring van de toezichthouder heeft. Net bedacht op de valreep voor het bekend worden van een desastreus stresstestresultaat, want dan ligt de oplossing van een probleem al klaar.
Over sommige Spaanse en Portugese banken bestaan ook twijfels. Zelfs over Deutsche Bank, de grootste bank van Duitsland en een van de vijf grootste in Europa. Als die bank in de problemen komt, dreigt volgens het IMF een soort catastrofe in heel bankenland. "Deutsche is de meest besmettelijke bank ter wereld", aldus het IMF. Iedereen doet namelijk direct of indirect zaken met Deutsche Bank.
Wat is een stresstest?
De stresstest maakt een soort mri-scan van een bank, waarop de zieke en zwakke plekken te zien zijn. Als blijkt dat een bank ziek of zwak is dan waait een bank natuurlijk niet direct om en hoeft de bank niet per direct de deuren te sluiten. Het bedrijf moet een herstelplan schrijven en aangeven hoe ze de boel gaan versterken.
De kapitaalbuffers kunnen versterkt worden door geld op te halen bij beleggers door nieuwe aandelen uit te geven. Maar dat kan lastig zijn want het animo voor aandelen van een zwakke bank is niet bijster groot. De bank kan besluiten geen dividend uit te keren en de winst af te romen en in de buffers te stoppen. Of de bank bouwt risico's af en stoot krediet- en hypotheekportefeuilles af.
Als dat allemaal niet lukt of werkt, moet je afschrijven. De obligatiehouders draaien dan op voor de tekorten (bail-in). Het is namelijk niet de bedoeling dat de overheid bijspringt en belastinggeld stopt in een zwakke bank, zoals tijdens de bankencrisis (bail-out). Dat is ook de reden dat de Italiaanse regering al weken aan het puzzelen is en met Brussel en de ECB onderhandelt om binnen de regels te blijven en burgers te ontzien.
Naar verwachting zullen de Nederlandse grootbanken, ING, ABN Amro, Rabobank en Bank Nederlandse Gemeenten, de stormtest zonder al te veel moeite doorstaan. SNS is niet meegenomen in de stresstest.