Bij de NS mag je alleen met voordeelurenkorting reizen als je een persoonlijke ov-chipkaart hebt. En dat vindt Michiel Jonker, die alléén met een anonieme ov-chipkaart wil reizen, oneerlijk. Daarom staat hij vandaag in de Arnhemse rechtbank.
"Mijn treinreizen kunnen gebruikt worden om erachter te komen waar ik was of waar ik regelmatig heenga", zegt Jonker. "Dat is een inbreuk op mijn privacy. Daarom wil ik alleen met een anonieme chipkaart reizen."
Dat hij om die reden sinds 2014 niet meer met voordeelurenkorting kan reizen - en dus meer moet betalen - vindt hij discriminatie.
De Geschillencommissie en de Autoriteit Persoonsgegevens oordeelden eerder dat een bedrijf als de NS zelf de voorwaarden mag stellen en dat er geen juridische aanwijzingen zijn dat de NS iets fout doet.
"Als je een abonnement voor het zwembad hebt of voor de bioscoop, staan die ook op naam", zegt een woordvoerder van de NS. "De ov-chipkaart is persoonsgebonden om ervoor te zorgen dat anderen niet van die kaart gebruik kunnen maken."
Jonker is het daar niet mee eens. Zijn identiteit en adresgegevens zijn volgens hem al jaren bij de NS bekend en kunnen gecontroleerd worden. Hij wil alleen niet dat de NS zijn reisgegevens koppelt aan zijn naam en adres. En volgens hem is de NS geen bioscoop of zwembad, maar heeft het bedrijf een publieke functie.
Waarom wil Jonker niet dat de NS weet waar hij naartoe reist? Voor hem is het meer een principezaak. Hij bond eerder al de strijd aan met de gemeente Arnhem, omdat daar bewoners voortaan alleen met een afvalpas vuilcontainers konden openmaken. Hij heeft geen advocaat, maar bereidde de twee zaken in zijn eentje voor. Dat lukte hem dankzij een juridische achtergrond.
"De onthullingen van Edward Snowden hebben me wakker geschud", zegt hij. "Toen pas zag ik op hoeveel gebieden er inbreuk gemaakt wordt op je privacy." Daarnaast is hij bang dat zijn gegevens gehackt worden, of dat ze gebruikt worden voor identiteitsfraude.
Het is nu misschien voor 1 procent van de mensen relevant. Maar je weet nu nog niet of jij tot die 1 procent behoort.
Volgens Jonker gaat het dus niet per se om de NS, maar is het grote gevaar dat er op meerdere plekken data van je wordt verzameld. Daardoor weet een overheid of bedrijf heel veel over mensen. "Het is nu misschien voor 1 procent van de mensen relevant. Maar je weet nu nog niet of jij tot die 1 procent behoort."
Nu is het misschien de NS, maar uiteindelijk hoopt Jonker dat Nederlanders meer bewust worden van de risico's. Zelf zit hij niet op Facebook en betaalt hij zoveel mogelijk contant. "Als ik de zaak zou winnen, wordt er een belangrijk precedent gezet. Namelijk dat je niet gediscrimineerd mag worden als je je privacy wil behouden."
Wel anoniem met korting
De woordvoerder van de NS laat nog weten dat Jonker wél met korting kan reizen met zijn anonieme ov-chipkaart. Die krijgt hij als hij met iemand meereist die wel een abonnement heeft. Klein probleem: dan moet hij wel elke keer iemand vinden die precies dezelfde reis als hij maakt.