EK 1992: Denen onttronen Oranje
Het EK van 1992 in Zweden wordt tien dagen voor de aftrap volledig op zijn kop gezet. Joegoslavië wordt de toegang tot het toernooi ontzegd en in plaats daarvan mag Denemarken meedoen.
De Denen staan al op de camping en beginnen zonder noemenswaardige voorbereiding aan het EK. Wat volgt is één van de grootste sensaties uit de geschiedenis van grote voetbaltoernooien...
door redacteur Bert Schabbink
Het broeit in Joegoslavië tussen diverse bevolkingsgroepen. Dat wordt goed duidelijk in het Maksimir-stadion te Zagreb, op 13 mei 1990. De Kroaten van Dinamo Zagreb spelen tegen het Servische Rode Ster Belgrado. De fanatieke supportersgroepen beledigen elkaar op etnische gronden. Stoelen worden op het veld gegooid en dan loopt het volledig uit de hand.
De fans van Rode Ster worden aangevoerd door de latere oorlogsmisdadiger Arkan. Dinamo Zagreb-sterspeler Zvonimir Boban vecht mee en schopt een politieman tegen zijn hoofd. In totaal vallen er honderdvijftig gewonden. Het zal een startpunt zijn van een bloedige burgeroorlog.
Stadselftal
Ook het Joegoslavische voetbalteam valt beetje-bij-beetje uit elkaar. De kwalificatie voor het EK wordt nog begonnen met spelers van diverse afkomst. Eerst haken de Kroaten af, dan de Slovenen en uiteindelijk blijft er een veredeld stadselftal van Belgrado over.
Begin 1992 besluit de UEFA nog dat het restant van Joegoslavië mee mag doen aan het EK. Als de burgeroorlog daarna oplaait kunnen de UEFA en de FIFA er niet meer omheen: Joegoslavië wordt uitgesloten van het EK en de nummer twee in de poule, Denemarken, mag alsnog zijn koffers pakken.
Er is nog een opmerkelijke deelnemer in Zweden: het Gemenebest van Onafhankelijke Staten, afgekort GOS. Officieel bestaat de Sovjet-Unie niet meer, maar onder die naam is wel EK-kwalificatie afgedwongen. De Baltische staten Estland, Letland en Litouwen zijn intussen onafhankelijk. Armenië, Georgië, Wit-Rusland en Oekraïne volgen snel.
Terugkeer Michels
Titelverdediger Nederland heeft een rampzalig WK in Italië achter de rug. Vooraf gerekend tot de favorieten voor de wereldtitel, maar tijdens het toernooi wint Oranje geen wedstrijd. Nederland wordt al in de tweede ronde naar huis gestuurd door de latere wereldkampioen Duitsland.
De EK-kwalificatie begint ook slecht met een 1-0 nederlaag in Portugal. Maar daarna herpakt Nederland zich knap. Met slechts twee tegentreffers plaatst de ploeg van de weer teruggekeerde Rinus Michels zich voor het EK.
Frankrijk, Engeland
Het toernooi in Zweden wordt afgewerkt in vier stadions die niet al te ver uit elkaar liggen. Frankrijk en Engeland zijn de favorieten in groep 1, waarin ook Zweden en Denemarken zijn ingedeeld. Hoewel de Zweden al wel een paar keer indruk hebben gemaakt op WK's, is het pas de eerste keer dat ze erbij zijn op een EK. En alleen maar omdat ze als gastheren automatisch zijn geplaatst.
Frankrijk staat onder leiding van coach Michel Platini en heeft met Eric Cantona en Jean-Pierre Papin topspelers tot zijn beschikking. Maar de Fransen komen in de eerste twee groepswedstrijden tegen Zweden (1-1) en Engeland (0-0) niet tot winst.
Elstrup, Lineker
De Denen hebben na twee wedstrijden nog maar één punt, maar zorgen tegen Frankrijk voor hun eerste stunt. Oud-Feyenoorder Lars Elstrup schiet acht minuten voor het einde de Denen naar de verrassende 2-1 winst.
En net als de Fransen kunnen ook de Engelsen na drie groepswedstrijden naar huis. Zweden wint de laatste groepswedstrijd met 2-1 en bezegelt zo het lot van onder anderen Gary Lineker, die in Zweden zijn imposante interlandcarriére beëindigt. Lineker is woedend als hij door Graham Taylor naar de kant wordt gehaald, want hij blijft steken op 48 interlandgoals. Net één minder dan het record van de legendarische Bobby Charlton.
Sprookje Denen duurt voort
In de andere poule is het verloop zoals verwacht. Regerend Europees kampioen Nederland en regerend wereldkampioen Duitsland gaan verder ten koste van Schotland en het GOS.
De Denen zijn in het toernooi gegroeid en hebben niets te verliezen. Alleen het halen van de halve finale is al een puike prestatie. Tegenstander Nederland heeft indruk gemaakt in de groepswedstrijden en wil het echec van 1990 uitwissen.
Ook Oranje stuit op de onverzettelijke Denen, die twee keer op voorsprong komen. Maar treffers van Dennis Bergkamp en Frank Rijkaard zorgen ervoor dat na de verlenging strafschoppen de beslissing moeten brengen. En dan is het uitgerekend de held van 1988, Marco van Basten, die als enige faalt. Het sprookje van de Denen duurt voort.
Onbevangen naar titel
In de finale is Duitsland de tegenstander. En vooraf is het weer hetzelfde liedje: de Denen zijn volkomen onbevangen en de favorietenrol ligt nu bij Duitsland. Zeker omdat Denemarken het ook nog eens moet stellen zonder één van de dragende spelers: Henrik Andersen.
Hij is geblessseerd en daarnaast ook nog eens geschorst. Maar niets kan de Denen stoppen. John Jensen, die zichzelf omschrijft als gepassioneerd bierdrinker, zet de Denen op voorsprong. Kim Vilfort zet twaalf minuten voor het einde de 2-0 op het scorebord.
Voor Vilfort is het om andere redenen een bijzonder toernooi. Zijn zevenjarig dochtertje lijdt aan leukemie en Vilfort heeft eerder in het toernooi de beslissende groepswedstrijd tegen Frankrijk laten schieten om haar te bezoeken.