Test ebola-vaccin Afrika begonnen

Door redacteur gezondheidszorg Rinke van den Brink

In Mali zijn drie medewerkers van de gezondheidsdiensten ingeënt met een vaccin tegen ebola. Het zijn de eerste Afrikanen die het vaccin toegediend hebben gekregen. In Oxford krijgen tegelijkertijd zestig mensen het vaccin.

De tests in Mali en Oxford gebeuren om de veiligheid van het vaccin te testen. In Mali moeten uiteindelijk veertig mensen gevaccineerd worden.

Werkzaamheid

Bij de test werken de universiteit van Oxford, een Brits overheidsinstituut voor medisch-wetenschappelijk onderzoek (MRC) en het farmaceutische bedrijf GSK samen.

In het laboratorium is de werkzaamheid van het vaccin aangetoond. Als ook de veiligheid van het vaccin wordt bewezen, zijn nieuwe tests nodig om de juiste dosering vast te stellen.

De eerste testresultaten worden eind november verwacht. Het duurt nog vele maanden voor het vaccin beschikbaar komt om de bevolking in de door ebola getroffen landen te vaccineren.

Gambia

De tests hebben vertraging opgelopen. Ze zouden aanvankelijk ook in Gambia plaatsvinden, maar dat werd uiteindelijk door president Jammeh verboden.

In Gambia heeft het Britse MRC een grote research-unit waar zo'n duizend wetenschappers en ondersteunende mensen uit de hele wereld werken.

MRC had toestemming van de Gambiaanse minister van Volksgezondheid om het vaccin te testen, tot de Gambiaanse president Jammeh daar lucht van kreeg.

Die verbood de tests op gezonde Gambiase vrijwilligers, met als argument dat "de witte man de zwarte man gebruikt als proefkonijn". Jammeh heeft ook per 31 december aanstaande de sluiting gelast van de vestiging van MRC in Gambia. MRC is na de overheid de grootste werkgever in Gambia.

Genetisch

Veel farmaceutische bedrijven doen geneesmiddelenonderzoek in ontwikkelingslanden. Het is er goedkoper, en critici zeggen dat er dan ook met lagere veiligheidsstandaards gewerkt wordt. Dat lijkt de reden dat de Gambiaanse president de tests met het ebola-vaccin nu verbiedt.

Maar er zijn ook gegronde wetenschappelijke redenen om de tests met dit vaccin in Afrika te doen. Etniciteit kan een rol spelen in het afweersysteem bij vaccinatie, zegt professor Marion Koopmans van het Erasmus MC in Rotterdam.

Malaria

"Je verwacht niet dat het uitmaakt", zegt ze, "maar uitgesloten is het niet. Soms spelen genetische factoren een rol." Een mooi voorbeeld daarvan is het Fulani-volk in West-Afrika. Fulani in Gambia en in Burkina Faso zijn minder gevoelig voor malaria dan andere volkeren in dezelfde regio. De Fulani hebben een bepaalde genetische eigenschap die andere volkeren in de regio en Europeanen niet hebben.

Koopmans vindt het heel netjes dat het vaccin in Afrika getest wordt, "omdat je daarmee meteen één factor uitsluit die van invloed zou kunnen zijn."