"Sterftecijfer ebola loopt terug"

Hoewel ebola in West-Afrika razendsnel om zich heen grijpt, is er ook voorzichtig positief nieuws. Zo is het sterftecijfer gedaald van 90 procent naar minder dan 60 procent, zegt Peter Jan Graaff. Hij is de ebolacrisiscoördinator van de VN voor Liberia. De NOS sprak hem via Skype. Zijn grootste zorg is het razendsnelle tempo waarin er nieuwe patiënten bij komen.

Er komt steeds meer buitenlandse hulp. Wat merkt u daarvan in Liberia?

"Tot voor kort waren er veel te weinig bedden, met name in de hoofdstad Monrovia, waar het grootste deel van de bevolking woont. Dat probleem lijken we onder controle te hebben. Het aantal bedden is drastisch toegenomen de afgelopen weken. We zitten nu op meer dan 500 bedden, en er zullen er nog een paar honderd bijkomen. We hebben de laatste tijd zelfs elke dag vijftig bedden over. Op dit moment hoeven de klinieken geen mensen meer weg te sturen."

Maar er zijn meer dan 4000 mensen besmet in Liberia, van wie ruim de helft is overleden. Hoe kunt u dan bedden overhouden?

"Doordat te weinig zieken naar het ziekenhuis komen. Onze grootste zorg is nu dat we de mensen uit hun huis moeten krijgen, zodat ze geen familieleden en anderen besmetten. Het is een land waar mensen weinig vertrouwen hebben in gezag, in de regering, dat stamt nog uit de tijd van de oorlog. Dus we moeten door mensen goed te behandelen laten zien dat ze een ebolakliniek kunnen overleven, laten zien dat het goed is om je zo snel mogelijk aan te melden. Dat gebeurt nu. Tot voor kort kwamen alleen doodzieke mensen voor de deur. Nu komen ze eerder, als ze koorts hebben of een paar symptomen, en nu kunnen we ze ook testen, de laboratoriumcapaciteit is gigantisch toegenomen de laatste tijd. En hoe eerder je komt, hoe groter de kans dat je er weer levend uitkomt."

Hoe groot is de kans nu dat je ebola overleeft?

"Toen het net begon lag het dodencijfer op meer dan 90 procent. Nu zitten we op ruim 60 procent. Ongeveer de helft van de nieuwe patiënten overleeft het en kan daarna weer gewoon aan de slag. Het allerbelangrijkste is dat mensen voldoende vocht binnen krijgen. Men verliest heel veel vocht, als je dat niet aanvult, overlijd je daaraan. Daarom moet je water met zout en suiker nemen, een soort powerdrink. Als je heel ziek bent, kun je dat niet binnenhouden en moet je aan het infuus. Tot voor kort kon dat niet, er waren te veel patiënten en te weinig gezondheidswerkers. Nu is er meer plaats in de klinieken, zijn er meer gezondheidswerkers en komen de mensen eerder, waardoor ze ook zonder infuus overleven."

De epidemie grijpt razendsnel om zich heen. Hoe groot is de besmettingsgraad nu?

"Tot voor kort creëerde elke ebolapatiënt door lichamelijk contact bijna twee nieuwe patiënten. Die besmettingsgraad is iets afgenomen, maar nog veel te hoog. We raken het probleem pas kwijt als elke patiënt minder dan één nieuwe patiënt creëert. Liefst geen enkele maar in elk geval minder dan één. Dan vlakt de epidemie af en kun je steeds beter omgaan met het resterend aantal patiënten."

Wat heeft volgens u prioriteit?

"Het allerbelangrijkste wat mij betreft is het creëren van een leger van duizenden dorpsvrijwilligers, die allemaal de verantwoordelijkheid hebben voor 20 huizen. Die voorlichting moeten geven, maar ook moeten kijken of mensen ziek zijn, en hen dan naar een plek brengen waar ze goed worden verzorgd. Een soort dorpskliniek, waar ze geen vrienden en familie meer besmetten. Ze moeten zo snel mogelijk het huis uit."

U wilt samen met de regering tientallen dorpsklinieken opzetten, speciaal voor ebolapatienten. Maar je leest nu verhalen dat doodzieke mensen in bijvoorbeeld schoolgebouwtjes onder gruwelijke omstandigheden liggen te sterven...

"U schetst nu een heel negatief beeld. Het is goed om een plek te creëren waar mensen basale zorg krijgen, zoals eten en te drinken, en waar ze niet langer meer hun familie besmetten. Dat is niet het wegschuiven van het probleem, het is onderdeel van de oplossing van het probleem. Mits dat op een nette en professionele manier gebeurt. Er moet voldoende bezoek zijn van gezondheidswerkers en als iemand echt heel ziek wordt, moet die worden overgebracht naar een speciale ebola-kliniek."

Wanneer is de epidemie onder controle?

"Er is nog heel veel hulp nodig. Artsen, verplegers; als ze interesse hebben om hierheen te komen, dan heel graag. De komende twee, drie maanden neemt de beddencapaciteit enorm toe. Ik hoop dat we over zes maanden de epidemie echt onder controle hebben, met de combinatie van activiteiten door de bevolking zelf en een goede medische ondersteuning."

Ben u optimistisch?

"Absoluut."