NOS SportAangepast

"Van den Berg, meester op het ijs"

Jeen van den Berg was een icoon van het Friese schaatsen. Dat zegt de voorzitter van de vereniging de Friesche Elfsteden, Wiebe Wieling.

"Hij heeft de tocht geschaatst, gewandeld en gefietst. Als er iets was met de Tocht, dan zagen we hem altijd. Mister Elfstedentocht was Reinier Paping, maar Jeen van den Berg was het icoon van de Tocht", zegt Wieling zonder enige aarzeling. "Dankzij zijn overwinning in 1954 en de derde plek in 1963, wisten de Friezen: 'Wij kunnen ook onze Tocht winnen. Daar hebben we niemand van buiten voor nodig'."

Voorbeeld

Voor Hylke Speerstra was de acht jaar oudere Van den Berg een bron van inspiratie. Speerstra, journalist en auteur, was ruim veertig jaar lang de "trainingskameraad" van Jeen van den Berg.

"Jeen was een echt voorbeeld voor mij. Zeker nadat hij in 1954 de Elfstedentocht won. Hij was geen supertalent. Maar hij was wel gezegend met een enorm sterke wil en een flinke dosis intelligentie. Van den Berg reed nooit een centimeter te veel, maar wel altijd voor de overwinning."

In 1954 was hij vooral slimmer dan zijn concurrenten. Voor Wieling is het verhaal een van de juweeltjes uit de historie van de Elfstedentocht. "Vlak voor de finish stond er een bord dat er nog 500 meter te gaan was. Er ontstond wat verwarring tussen de koplopers Anton Verhoeven en Jeen van den Berg. Jeen was de eerste die het doorhad, dankzij het schreeuwende publiek. Hij won uiteindelijk en Verhoeven eindigde als vijfde."

Reserveschaatsen

Naast de marathonwedstrijden was Van den Berg ook een verdienstelijk langebaanschaatser. Twee keer nam hij deel aan de Olympische Spelen (1956 en 1960). Speerstra stond hem in die jaren vaak terzijde.

"In de winter van 1956 waren we in Hamar, Noorwegen om te trainen", herinnert Speerstra zich. "Jeen moest daarna nog door naar een wedstrijd in Moskou. Hij vroeg aan mij of ik vast een paar van zijn schaatsen mee terug naar Friesland wilde nemen. Dat deed ik."

"In de trein op weg naar huis merkte ik dat hij me twee rechterschaatsen had meegegeven. Dat kon iedereen overkomen, maar Jeen niet. Maar ik kon ze niet meer op tijd terugbrengen. Uiteindelijk reed Jeen op geleende schaatsen van Henk van der Grift. Die waren zijn maat helemaal niet. Toch bleef hij precies twee tienden binnen de limiet. Later vroeg ik hem hoe hij dat had klaargespeeld. Toen zei hij: 'Het moest.'"

IJzeren wil

Van den Berg was slim, wilskrachtig en sociaal. Zoals in 1963 toen hij samen met Jan Uitham de zwaarste Elfstedentocht voltooide. Achter Reinier Paping volbrachten zij met zijn tweeën de tocht.

Elfsteden-voorzitter Wieling kent de verhalen: "Het was zo koud, toen. Jan zag het op een zeker moment niet meer zitten. Toen kreeg hij steun van Jeen. En toen Jeen niets meer zag, toen heeft Jan Uitham hem er weer doorheen gesleept."

Vooraan

Speerstra schaatste tot op hoge leeftijd met Van den Berg. In 1997 voltooiden beiden voor het laatst de Elfstedentocht. Dat was altijd een hele onderneming.

"Jeen werd natuurlijk altijd en overal aangeklampt en hij had ook een woordje klaar voor de mensen. Zo kwam hij een keer veel te laat in het vak voor de start in Leeuwarden. Dan staan er meteen duizenden mensen voor je. Jeen was veel te fatsoenlijk om zich naar voren te dringen, maar wel zo slim dat hij naar voren kwam. Hij begon telkens met zijn voorganger een gesprekje. Die draaide zich dan om en zo kwam Jeen toch helemaal vooraan."

Meester van het ijs

Van den Berg was een echte onderwijzer, op en naast het ijs. Hij stond altijd klaar om anderen te helpen. Zoals die keer met Piet Kleine, op dat moment net wereldkampioen geworden. Met moeite kon Van den Berg zich in zijn slag laten meevoeren. Toch gaf hij de kampioen graag advies: "Je moet iets dieper zitten".

Volgens Speerstra is die drang terug te voeren op zijn jeugd. "Jeen was een eenvoudige boerenjongen uit het waterland van Friesland. Hij groeide op in de bittere armoede van de jaren dertig. Zijn leven was een soort revanche op de armoede in zijn jeugd."

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl