"Blij met elke herinnering"

Door verslaggever Roel Pauw

"Wij woonden buiten het dorp, maar mijn vader moest even een briefje afgeven in Putten. Iets over het betalen van een partij varens om matrassen mee te vullen." Als Hendrik Jan Willemsen daar niet op 1 oktober 1944 was geweest, dan had hij de oorlog misschien overleefd en had Henk Willemsen niet zonder vader door het leven hoeven gaan.

Hendrik Jan Willemsen was een van de slachtoffers van de razzia die de nazi's zeventig jaar geleden in Putten hielden. Bij deze wraakactie van de Duitsers werden meer dan 650 mannen opgepakt, van wie er ruim 550 zijn omgekomen. Premier Rutte is vandaag bij een herdenking.

De dag ervoor had het verzet een aanslag gepleegd op een stel Duitse militairen. Eén officier werd gedood, twee korporaals bleven ongedeerd, een andere officier werd gevangen genomen, maar later weer vrijgelaten.

Concentratiekampen

De Duitsers namen de zaak hoog op en namen alle mannen tussen de 15 en 50 jaar gevangen. Dat waren er 659. Bovendien werden er in Putten zo'n honderd huizen in brand gestoken.

De mannen werden overgebracht naar verschillende concentratiekampen, van Amersfoort tot Dachau en Neuengamme, bij Hamburg. De meesten van hen overleefden het niet. Sommigen werden al tijdens de razzia geëxecuteerd, anderen kwamen in gevangenschap om door ziekte en uitputting.

Schepen

De vader van Henk Willemsen overleed pas maanden later, op 3 mei 1945, op een schip in de Lübecker Bocht.

"De Duitsers kwamen steeds meer in het nauw en daarom werden er gevangenen uit de concentratiekampen overgebracht op een drietal schepen op de Oostzee. Ze wilden hun sporen uitwissen. Mijn vader zat eerst op de Cap Arcona, maar volgens een getuigenis van een medegevangene is hij daarna nog overgeplaatst naar de Athen. Ik heb daar deze week net een paar documenten over gekregen."

Al met al zaten er bijna 10.000 gevangenen aan boord van de schepen. Om nog onduidelijke redenen besloten de geallieerden ze op 3 mei te bombarderen. Ze kapseisden en vlogen in brand. Honderden gevangenen verdronken of kwamen om in de vlammen.

Wie dacht zich zwemmend te kunnen redden, werd vanaf de wal en vanaf schepen alsnog neergemaaid. Zevenduizend mensen werden gedood.

Mapje

Ruim een maand na 'de ramp bij de Lübecker Bocht' werd Henk geboren. Zijn vader heeft hij dus nooit gekend en zijn moeder was ook al niet erg mededeelzaam over wat er in de oorlog was gebeurd. Maar in 2008 kreeg hij de kans om een mapje met spullen van zijn vader op te halen uit het Holocaust-archief in Bad Arolsen in Duitsland.

"Ik ging daarnaartoe met een heel stel andere mannen die hun vader bij de razzia waren kwijtgeraakt. Hoe dichter we bij de eindbestemming kwamen, hoe stiller we werden."

Ausweis

En toen stond hij daar opeens, met in zijn handen de portefeuille die zijn vader op die bewuste dag bij zich had gehad. Met daarin foto's van het gezin Willemsen: vader, moeder en de drie zusjes. Een foto van zijn vader die als bosbouwer aan het werk is.

Of als dagloner bij de suikerbietenoogst in Noord-Holland. Een stukje papier met een onbekend adres. Een 'ausweis' voor een fiets. En dat briefje over die varens en dat geld, gedateerd 30 september 1944. "Het is niet veel, maar ik ben blij met elke tastbare herinnering aan mijn vader."

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl