Ebola "catastrofe" voor de economie
Naast het menselijk leed heeft de ebola-epidemie in West-Afrika ook grote gevolgen voor de economieën van de getroffen landen.
De Wereldbank spreekt zelfs van een "catastrofe". En dat komt vooral door de angstfactor: niemand durft meer zaken te doen in Liberia, Sierra Leone en Guinee.
Grondstoffen
Buitenlandse mijnbedrijven hebben hun personeel teruggetrokken, 's werelds grootste staalproducent Arcelor Mittal heeft de uitbreiding van een ijzerertsmijn in Liberia stilgelegd en veel luchtvaartmaatschappijen, zoals British Airways, vliegen niet meer op de drie zwaarst getroffen landen.
Doordat ook arbeiders niet meer durven te werken, komt de uitvoer van grondstoffen, ook rubber, palmolie en cacao, steeds meer in gevaar.
De Wereldbank voorspelt dit jaar een vermindering van het Bruto Nationaal Product met 360 miljoen dollar. Ook de overheidsbudgetten van de drie landen zullen door de ebola-epidemie met 300 miljoen dollar afnemen.
Angstfactor
"De economische impact van een epidemie is voor 80 tot 90 procent het gevolg van afkerend gedrag, ofwel de angstfactor", zegt directeur Jim Yong Kim van de Wereldbank. "Havens gaan dicht, vliegmaatschappijen stoppen met vliegen, mensen gaan niet meer naar het werk. Eigenlijk is er sprake van twee epidemieën. De eerste komt door het virus zelf en de tweede door het angstgedrag."
En dat terwijl het de laatste jaren juist zo goed ging, vooral met Sierra Leone en Liberia, die net opkrabbelden na de burgeroorlogen van de jaren negentig. Het IMF voorspelde voor Sierra Leone dit jaar zelfs een economisch groeicijfer van 13,9 procent en voor Liberia met 5,9 procent. Deze groeicijfers zijn nu vanwege ebola drastisch naar beneden bijgesteld.
"Het zijn nog steeds straatarme landen, maar met buitenlandse ondersteuning waren ze juist bezig hun basiszaken weer op orde te krijgen", zegt Ton Dietz, directeur van het Afrika Studiecentrum in Leiden.
Volgens hem komt de grootste schade doordat de mijnbedrijven hun werknemers naar huis hebben gestuurd. "Maar ook de lokale handel wordt heel problematisch. Je ziet dat landen en gebieden op slot gaan. Sierra Leone nu zelfs letterlijk. Mensen mogen drie dagen hun huis niet uit, zodat medisch personeel op zoek kan naar slachtoffers."
Voedsel hamsteren
Door de beperkte bewegingsvrijheid komt nu ook de voedselproductie in gevaar. Over een paar weken moet worden geoogst, maar arbeiders kunnen en willen niet reizen naar gebieden waar ebola heerst.
De prijs van cassave is sinds begin augustus gigantisch gestegen, en dat geldt ook voor de prijzen van rijst en mais. Een zware klap voor veel inwoners, die vaak 80 procent van hun inkomens aan voedsel uitgeven. Ze beginnen nu te hamsteren - waardoor de voedselprijzen nog sneller stijgen.
En van buurlanden hebben ze volgens Ton Dietz weinig te verwachten. "De onderlinge solidariteit zakt helemaal in elkaar. Er is een enorm wantrouwen over en weer, en je hoort allerlei spookverhalen. In Ghana zeggen ze nu: we willen niemand meer hier zien uit Liberia of Sierra Leone. Er is een houding in de buurlanden aan het ontstaan van: zolang het maar niet bij ons is, zoeken ze het maar uit."
Het Westen moet zich volgens Dietz daarom nu al voorbereiden op financiële hulp na de ebola-crisis. "Op Europees niveau moeten we nu al gaan nadenken over de post-crisis reconstructie. Als de epidemie straks voorbij is, moeten de economieën van die landen weer van de grond af worden opgebouwd."