Wie is de Schot eigenlijk?

Door correspondent Arjen van der Horst

Morgen kunnen de Schotten in een referendum kiezen voor onafhankelijkheid. Wat als Schotland zich afscheidt van Groot-Brittannië? Hoe ziet Schotland er dan uit? En wat zijn de gevolgen voor de rest van het Verenigd Koninkrijk? In een serie korte verhalen leggen we de meest heikele kwesties uit. In deze aflevering: wat is een Schot?

De auteur en journalist Jeremy Paxman beschreef zijn landgenoten in het boek The English als een "race of mongrels", een vuilnisbakkenras van bastaards. In een land waarin bijna elke inwoner wel Schots, Iers, Welsh en Engels bloed heeft, is het bijna onmogelijk te bepalen wie een zuivere Schot of Engelsman is.

Voeg daarbij buitenlandse invloed van multicultureel Groot-Brittannië en je zit met een kolossaal dilemma. Wie is er Schots genoeg om mee te kunnen stemmen in het referendum over onafhankelijkheid?

Stemrecht immigrant

Alex Salmond, de premier van Schotland en leider van de Schotse nationalisten, kwam uiteindelijk met een simpele oplossing. Alle inwoners van Schotland met een paspoort uit het Verenigd Koninkrijk, de Europese Unie of het Britse Gemenebest krijgen stemrecht. Dat betekent dat een immigrant uit India en een Duitser die in Glasgow wonen mogen meestemmen in het referendum. Een geboren en getogen Glasgwegian die in Birmingham woont, mag dat weer niet.

De keuze van Salmond is niet alleen door pragmatisme ingegeven, maar ook door politieke overwegingen. De verwachting is dat Schotten die buiten Schotland wonen (alleen in Londen al gaat het om 300.000 mensen) veel minder geneigd zijn voor onafhankelijkheid te stemmen. Migranten uit EU-landen en de Britse Gemenebest zouden een veel kleinere emotionele band hebben met de Britse identiteit en daarom eerder voor onafhankelijkheid kiezen, is de gedachte.

Iers voorbeeld

De uitsluiting van Schotten die buiten Schotland wonen, leidde herhaaldelijk tot hevige protesten. Begin dit jaar dreigden enkele expats met een rechtszaak om alsnog stemrecht af te dwingen, maar het had geen effect.

Ook als Schotland voor onafhankelijkheid kiest, zullen identiteit en burgerschap lastige kwesties blijven. De vele Schotten die in Londen wonen, zullen een keuze moeten maken tussen verschillende paspoorten. De regels voor het aanvragen van staatsburgerschap zijn niet helder, maar de verwachting is dat de regering van een onafhankelijk Schotland naar Iers voorbeeld een ruime interpretatie toepast.