Elizabeth II, Queen of Scotland?

Door correspondent Arjen van der Horst

Nog één dag en dan kunnen de Schotten in een referendum kiezen voor onafhankelijkheid. Wat als Schotland zich afscheidt van Groot-Brittannië? Hoe ziet Schotland er dan uit? En wat zijn de gevolgen voor de rest van het Verenigd Koninkrijk? In een serie korte verhalen leggen we de meest heikele kwesties uit. In deze aflevering: blijft Elizabeth II het staatshoofd van Schotland?

Als de Schotten voor onafhankelijkheid kiezen, zal de keuze van het staatshoofd het makkelijkste punt van de onderhandelingen zijn. "Ik wil dat Elizabeth ons land blijft leiden als koningin van Schotland, zoals ook haar voorouders dat waren", herhaalde Alex Salmond , leider van de Schotse nationalisten, vorige week. "Hare majesteit zal een trotse Queen of Scots zijn, net zoals wij trots zijn haar te hebben als vorstin van ons land."

Vanuit Londen klinken geen bezwaren om Elizabeth te delen als staatshoofd. De Britse vorstin is immers al het staatshoofd van vijftien andere landen. Toch werd de koningin de afgelopen dagen een politieke speelbal tussen het ja- en neekamp. The Sunday Times meldde dat de Windsors zich ernstige zorgen maken over een opdeling van het koninkrijk. De Queen zou zich dagelijks laten informeren over de laatste ontwikkelingen in Schotland.

Unionist

Elizabeth is bang dat Schotse onafhankelijkheid het land in een constitutionele crisis zal storten, zei een paleisbron tegen de zondagskrant. "De koningin is een unionist. Iedereen zei aanvankelijk dat het wel zou loslopen, maar nu maakt ze zich grote zorgen."

Lagerhuisleden van verschillende partijen hebben haar gevraagd op zich actief te mengen in het onafhankelijkheidsdebat. Labour-parlementariër Simon Danczuk zei dat het een enorm verschil kan uitmaken als de koningin zich uitspreekt voor het behoud van de unie. "Dat zou echt wat betekenen voor de mensen van Engeland en Schotland. Zo'n uitspraak zou verwelkomd worden. Ik denk niet dat het ongepast zou zijn."

Dit leidde tot een zeldzame en gepikeerde reactie van Buckingham Palace. "Elke suggestie dat de koningin het referendum in Schotland zou willen beïnvloeden, is fout", zei een paleiswoordvoerder. "De constitutionele onpartijdigheid van de monarch is een belangrijk principe van onze democratie. De monarch staat boven de politiek en het is de plicht van politici dit principe te handhaven. De koningin is van mening dat onafhankelijkheid een zaak is voor de Schotten."

Politiek neutraal

Afgelopen weekend maakte de koningin voor het eerst een opmerking in het openbaar over het onafhankelijkheidsdebat. Bij een bezoek aan een kerk in de buurt van haar Schotse landgoed Balmoral sprak ze met kerkgangers over de aanstaande volksraadpleging. "Ik hoop dat de Schotse kiezers zorgvuldig nadenken over hun toekomst", zei ze daar.

Woordvoerders van Buckingham Palace benadrukken dat haar uitspraken nog steeds politiek neutraal zijn, maar tegenstanders van onafhankelijkheid interpreteren de uitspraken als een steun in de rug voor het nee-kamp. "De koningin laat er geen twijfel over bestaan hoe ze erover denkt", zei het Conservatieve parlementslid Henry Bellingham.