Welke munt krijgt Schotland?

Door correspondent Arjen van der Horst

Nog een paar dagen en dan kunnen de Schotten in een referendum kiezen voor onafhankelijkheid. Wat als Schotland zich afscheidt van Groot-Brittannië? Hoe ziet het land er dan uit? En wat zijn de gevolgen voor de rest van het Verenigd Koninkrijk? In een serie korte verhalen leggen we de meest heikele kwesties uit. In deze aflevering: wat voor munteenheid krijgt een onafhankelijk Schotland?

Het meest verhitte debat ging de afgelopen weken over de munteenheid. De Schotse nationalisten willen het pond sterling behouden en een monetaire unie aangaan met de rest van het Verenigd Koninkrijk. Dat zou beteken dat de Bank of England nog steeds geldt als centrale bank voor beide landen. "Het pond is evengoed onze munt als die van Engeland", is het argument van de voorstanders.

Maar de tegenstanders zeggen dat een monetaire unie alleen maar mogelijk is met toestemming van de rest van het Verenigd Koninkrijk. De regeringspartijen in Londen en de oppositie hebben uitgesloten dat ze een muntunie willen aangaan met een onafhankelijk Schotland. Ze wijzen op de problemen met de eurozone en zeggen dat een muntunie alleen mogelijk is als de Schotten fiscaal beleid afstemmen met de rest van het Verenigd Koninkrijk. Met andere woorden: de Schotten moeten een deel van hun onafhankelijkheid meteen weer opgeven.

Bangmakerij

De Schotse premier Alex Salmond doet deze tegenargumenten af als bangmakerij. Hij vindt de vergelijking met de eurozone niet van toepassing op Schotland. Hij wijst op het voorbeeld van Luxemburg en België die 77 jaar lang een muntunie hadden, maar geen fiscale unie. "Dat is altijd goed gegaan. Waarom zou dat niet voor ons gelden, zeker omdat de Schotse en Britse economie sterk op elkaar lijken." Salmond weigert een deel van de Britse staatsschuld over te nemen als Londen een muntunie blokkeert.

Schotland zou ook voor de zogeheten Panama-optie kunnen kiezen. Panama heeft unilateraal de Amerikaanse dollar aangenomen en de Schotten zouden hetzelfde kunnen doen met het pond. Het probleem is dan wel dat je totaal afhankelijk bent van het monetaire beleid van de Bank of England, waar Schotland geen zeggenschap over heeft. Bovendien kun je dan onmogelijk lid worden van de Europese Unie, omdat Brussel van aspirant-leden eist dat ze een eigen centrale bank hebben.

Aanpassingskosten

Een andere optie is je eigen munt creëren, maar ook daar zijn grote risico's aan verbonden. De verwachting is dat de waarde van de nieuwe munt in het begin sterk zal fluctueren en dat de Schotse economie in een recessie stort. Bovendien zijn de aanpassingskosten hoog. En wat doe je met alle spaartegoeden en pensioenen die Schotten in ponden hadden opgebouwd? Internationale banken als Credit Suisse voorspellen dat de consumenten massaal hun geld opnemen als Schotland voor onafhankelijkheid kiest en dat er sprake zal zijn van kapitaalvlucht.

De Schotse nationalisten, die pro-Europeser zijn dan hun eurosceptische Engelse buren, hebben lange tijd met het idee gespeeld om de euro aan te nemen. Maar na de crisis in de eurozone is ook in Schotland het enthousiasme voor de euro danig bekoeld. Toch zal Schotland mogelijk gedwongen zijn om de euro aan te nemen. Brussel heeft al gezegd dat Schotland zich moet aanmelden als aspirant-lid voor de EU en de kans is groot dat het dan alle uitzonderingsposities verliest die de Britten hebben bedongen in de unie.

De bekendste uitzonderingspositie is dat het Verenigd Koninkrijk niet deelneemt aan de euro. Schotland zal mogelijk als toetredingsvoorwaarde moeten accepteren dat het op termijn de euro als munteenheid aanneemt.