"China voert achterhoedegevecht"

China's machthebbers voeren een achterhoedegevecht tegen hun eigen volk. Dat is de stellige overtuiging van mensenrechtenadvocaat Teng Biao. De repressie door de staat, die sinds vorig jaar lijkt te zijn toegenomen in China, zal nog wel even voortduren. "Maar uiteindelijk zal de burgermaatschappij sterker zijn."

Het zijn hoopvolle woorden van Teng, die zelf niet meer China in durft omdat hij vreest dat hij wordt gearresteerd.

Teng haalde zich de woede van de overheid op de hals omdat hij de verdediging voerde bij zaken die bijna geen enkele andere advocaat wilde hebben: politieke activisten, Tibetanen en Oeigoeren die werden verdacht van separatisme en aanhangers van de verboden Falun Gong-beweging.

Druk opgevoerd

In 2008, vijf jaar nadat hij was begonnen als "mensenrechtenadvocaat in een land zonder mensenrechten", zoals hij zelf zegt, werd de druk opgevoerd. Hij werd uit de orde van advocaten gezet en raakte zijn baan aan de universiteit kwijt. Zijn paspoort werd afgepakt, hij kreeg huisarrest en werd tot drie keer toe door de geheime dienst ontvoerd en gemarteld.

Teng gaf niet op. "Ik word gedreven door de verplichting die ik als intellectueel voel om te strijden voor China's democratie", zegt hij in Amsterdam op een bijeenkomst die georganiseerd is door de belangenorganisatie Lawyers for Lawyers.

"Eremedaille"

"Ik beschouw het feit dat ik werd gearresteerd als een soort eremedaille", zegt hij met een glimlach. "Kennelijk ben ik, met andere advocaten die nu vastzitten, zo belangrijk dat ze mij niet zomaar kunnen laten rondlopen."

Toch koos hij eieren voor zijn geld, toen hij twee jaar geleden een baan kreeg aangeboden aan een universiteit in Hongkong. Volgende maand begint hij in Amerika als gastdocent aan Harvard.

De keerzijde is dat Teng niet meer terug kan. Advocaten, journalisten, bloggers en anti-corruptie activisten worden de laatste maanden hard aangepakt. Bij terugkeer zou ook hij achter de tralies belanden, denkt de advocaat.

Felle reactie

China reageert fel op openlijke kritiek op het mensenrechtenbeleid vanuit het buitenland. Toch vindt Teng dat het Westen China moet blijven confronteren, omdat het alternatief veel slechter is.

"Als we niet zorgen dat de Chinese regering zijn eigen volk beter behandelt, dan heeft dat ook gevolgen voor de manier waarop China zich opstelt in Azië en in de rest van de wereld."

Doodsbang

"Deze regering is doodsbang om de controle over het land kwijt te raken", verklaart Teng het strenge beleid. Chinezen kregen de afgelopen jaren steeds meer vrijheid. Dat leidde tot hevige discussies op het internet en, zo blijkt uit de reeks foto's die Teng laat zien, tot vele straatprotesten.

Peking wil dat terugdraaien, maar volgens Teng is de geest eigenlijk al uit de fles. "Mensen zijn niet meer zoals in de tijd van Mao. Nu zijn ze bereid om hun verworven rechten te verdedigen."