Ebola-virus verandert vaak en snel

Door redacteur gezondheidszorg Rinke van den Brink

Het ebola-virus dat in West-Afrika woedt, verandert tamelijk snel. Die genetische mutaties kunnen het lastiger maken om het virus vast te stellen. Bovendien verkleinen ze de kans dat de paar geneesmiddelen en vaccins die nu in ontwikkeling zijn ook effect zullen hebben. Dat blijkt uit een studie die het tijdschrift Science vandaag online heeft gepubliceerd.

Vijf van de vijftig onderzoekers en gezondheidswerkers die aan de studie hebben bijgedragen zijn intussen aan ebola overleden. Alle vijf hebben ebola-patiënten in Sierra Leone verzorgd. Daar zijn volgens de laatste cijfers van de WHO 1026 mensen besmet met ebola. Van hen zijn er 422 overleden.

Genoom

De onderzoekers hebben voor de studie van 99 virusmonsters het complete genoom vastgesteld. Het genoom is de verzameling van alle erfelijke informatie. De monsters waren afkomstig van 78 ebola-patiënten uit Sierra Leone.

Het eerste monster kwam van een jonge zwangere vrouw die zich eind mei van dit jaar na een miskraam ernstig ziek meldde in het Kenema Staatsziekenhuis in het oosten van Sierra Leone. Aanvankelijk dachten de artsen dat de vrouw besmet was met het Lassa-virus dat in het begin vergelijkbare symptomen geeft als ebola. Toen de vrouw ernstig ging bloeden werd ze op ebola getest en bleek positief.

Begrafenis

Ze was besmet geraakt op een begrafenis van een traditionele genezeres in Guinee die beweerde dat ze ebola met kruiden kon genezen. De vrouw stierf aan ebola. Op dezelfde begrafenis raakten nog dertien andere vrouwen uit Sierra Leone besmet met ebola. De groep vrouwen verspreidden het virus vervolgens in hun thuisland.

Met hun bloedmonsters als vertrekpunt konden de onderzoekers vervolgens vaststellen dat het virus in de 64 andere onderzochte patiënten genetisch vaak net iets anders was. Het is voor het eerst dat als het ware 'live' meegekeken kan worden hoe een virus muteert.

Testen

De genetische veranderingen doen zich meestal voor op de plekken waar met diagnostische tests wordt geprobeerd vast te stellen om welk virustype het gaat. Het is van groot belang om de genetische veranderingen op de voet te volgen zodat tests aangepast kunnen worden en accuraat blijven.

Ook de werkzaamheid van de paar beschikbare experimentele medicijnen, zoals ZMapp, waarmee enkele artsen en hulpverleners behandeld zijn, zou door de genetische veranderingen van het virus verminderd kunnen worden. Hetzelfde geldt voor de twee vaccins waaraan op het moment wordt gewerkt.

Meer besmettingen

Vooral in Liberia grijpt de epidemie snel om zich heen. Het aantal geregistreerde gevallen steeg er in een week tijd met ongeveer eenderde. In Sierra Leone en Guinee is de stijging minder, maar ook daar is onder meer in Freetown, de hoofdstad van Sierra Leone, sprake van een flinke toename van het aantal besmettingen.