Alarm over korting op ouderenzorg

Door redacteur Ardi Vleugels

Zieke ouderen die recht hebben op een plek in een verzorgingshuis komen in de nabije toekomst steeds vaker voor een dichte deur te staan. Daarvoor waarschuwen zorgaanbieders in een onderzoek van de NOS en Nieuwsuur.

De tehuizen zijn voor hun aannamebeleid afhankelijk van de zorgkantoren, die het overheidsgeld voor de zorg moeten verdelen. Maar die zorgkantoren houden de komende jaren de hand op de knip, vooruitlopend op de grote veranderingen en bezuinigingen in de ouderenzorg. Daardoor krijgen de tehuizen minder geld dan ze hadden verwacht.

De NOS vroeg ruim honderd zorgaanbieders naar de gevolgen daarvan voor patiënten en personeel. Ruim 60 procent zegt meer personeel dan ingepland te ontslaan als gevolg van de verwachte korting op het budget. Bijna de helft zegt dat de wachtlijsten langer worden en een op de zes verwacht een extra locatie te sluiten, waardoor meer ouderen moeten verhuizen.

Wel recht, geen plek

Ruim 40 procent verwacht binnenkort al geen plek te hebben voor ouderen die recht houden op een plek in het verzorgingstehuis. Dat zijn mensen met een zorgzwaarte-indicatie van ZZP4 en hoger, op wie in principe niet wordt bezuinigd. Meerdere instellingen nemen in de praktijk deze mensen even niet meer aan uit angst dat ze te weinig zorg vergoed krijgen. Vorig jaar kregen ze namelijk ook een deel van de geleverde zorg achteraf niet uitbetaald.

Een instelling die anoniem wil blijven, vat het zo samen: "Fysiek hebben we wel plek, maar voor die plekken krijgen we gewoonweg geen geld meer. En dat terwijl onze regio vergrijst en we nu al geen mensen meer opnemen die zware zorg nodig hebben. We hebben wachtlijsten en die gaan oplopen. Ik vind het geheel een onverantwoord sociaal experiment met grote risico's voor mensen."

Uit onderzoek van Nieuwsuur blijkt dat er op dit moment al 10.000 mensen met recht op zorg op een wachtlijst staan. Een deel van hen wordt in de praktijk onterecht als 'wenswachtend' genoteerd. Het gaat om mensen die wel snel zorg nodig hebben, maar genoteerd staan als mensen die ervoor kiezen te wachten omdat ze een voorkeur hebben voor een bepaalde instelling.

Monitor

De overheid heeft beloofd dat wie nu een plekje in een instelling heeft, dat recht houdt. Niemand kan uit een tehuis worden gezet. Maar zorgkantoren willen ook voor die mensen niet meer betalen, zeggen de zorgorganisaties. Het gevolg is dat ze met veel ouderen zitten waarvoor ze geen geld meer krijgen.

Zorgverzekeraars Nederland erkent namens de zorgkantoren dat die komend jaar minder geld uitgeven aan zorg, maar zegt dat ze daarmee kabinetsbeleid uitvoeren. Ook de zorgkantoren zien de spanning tussen de beschikbare budgetten en de hoeveelheid mensen die recht houden op zorg. Ze vinden het alleen te vroeg om daar conclusies over te trekken.

De kantoren gaan samen met het ministerie van Volksgezondheid signalen over de problematiek verzamelen. Ze benadrukken dat ze hun beleid halverwege het jaar kunnen bijstellen. Ook zou eerder dan normaal kunnen worden besproken of er toch niet meer geld naar de instellingen moet.

Vraag stijgt

De ongerustheid is er onder meer bij Actiz, de brancheorganisatie voor ondernemers in de ouderenzorg. "Ons was beloofd dat we langzaam toewerken naar een nieuw zorgstelsel, zodat er tijd is voor veranderingsprocessen. Maar van die zachte landing komt niets terecht", zegt een woordvoerder. "We worden niet alleen gekort voor de groep ouderen die in de toekomst geen recht meer hebben op zorg, maar ook op de groep mensen die hun recht op zorg houden."

Actiz verwacht dat de vraag naar een plek in een tehuis komend jaar stijgt, omdat mensen die nu een indicatie voor een plek hebben maar de stap naar een tehuis nog niet hebben gezet, er dan nog recht op hebben. Ongeveer 70.000 mensen hebben tot 2016 zo'n indicatie.

Sluitingen

De vraag naar zorg neemt ook toe door de vergrijzing. Over tien jaar telt Nederland 1,3 miljoen 80-plussers. Dat is twee keer zo veel als nu. Zelfs als al die mensen langer thuis wonen, komt er een moment dat ze dat niet meer kunnen, zegt Actiz. En door een verzachting in de bezuinigingen houden meer mensen recht op een plek in een tehuis dan oorspronkelijk het plan was.

Uit tellingen van de NOS blijkt dat er tot nu toe zeker 35 tehuizen zijn dichtgegaan. Nog eens 130 instellingen sluiten binnenkort een locatie. Duizenden ouderen zijn inmiddels verhuisd. Maar dat aantal loopt snel op, omdat instellingen zeggen nu sneller dan gepland locaties moeten sluiten.

Voor reacties: mail ardi.vleugels@nos.nl