2000ste sterfdag keizer Augustus

"Ik trof een stad van baksteen aan en laat jullie een stad van marmer achter." Dat zijn de woorden die de Romeinse keizer Augustus zou hebben uitgesproken kort voordat hij stierf. Dat is vandaag precies 2000 jaar geleden.

Of Augustus op dat moment nog bij machte was om zijn betekenis voor het Romeinse Rijk en de wereldgeschiedenis zo mooi samen te vatten, mag worden betwijfeld. Zeker is dat hij een eind maakte aan een jarenlange strijd binnen de Romeinse elite en dat zijn bewind het begin inluidde van een bijna 200 jaar durende periode van vrede en voorspoed, althans voor Rome.

Geadopteerd

Augustus kwam in 63 v. Chr. ter wereld als Gaius Octavianus. Zijn moeder was een nicht van de militair en politicus Julius Caesar, die zich aan het eind van zijn leven tot dictator liet benoemen. Omdat Caesar geen wettige kinderen had, adopteerde hij Octavianus als zijn zoon.

Na de moord op Caesar in 44 v. Chr. brak een jarenlange machtsstrijd uit die door Octavianus werd gewonnen. De Senaat gaf hem in 27 v. Chr. de eretitel 'Augustus', wat de 'verhevene' betekent.

Officieel werd van hem verwacht dat hij de machtsverhoudingen herstelde, zoals die voor de dictatuur van Caesar hadden gegolden. Daar kwam niets van terecht. Augustus veranderde het Romeinse Rijk in een keizerrijk met erfopvolging.

Bloei

De regeerperiode van Augustus markeerde het begin van een bijna tweehonderd jaar durende periode van gebiedsuitbreiding, interne stabiliteit en de toenemende welvaart. Literatuur, bouw en de beeldende kunst kwamen tot grote bloei.

Augustus stierf in 14 n. Chr. in de Zuid-Italiaanse stadje Nola, in het bijzijn van vrijwel zijn hele familie. Na zijn overlijden werd zijn lichaam bijgezet in het mausoleum dat hij jaren eerder voor zichzelf in Rome heeft laten bouwen. Na zijn dood gaf de Senaat hem de status van god, zoals dat eerder bij zijn adoptievader Caesar ook was gebeurd.

Tentoonstellingen

In Rome wordt de sterfdag van Augustus op meerdere plaatsen herdacht, onder meer bij het Ara Pacis Augustae, een monument dat de Senaat hem schonk ter ere van zijn terugkeer van een veldtocht in Spanje en Frankrijk. Het monument is tot middernacht open en de friezen op het monument worden op een speciale manier uitgelicht.

Op de Palatijn, waar de Romeinse keizers woonden, zijn voor het eerst alle opgegraven ruimten in het paleis van Augustus opengesteld. Daar zijn ook de pas geleden gerestaureerde fresco's te zien die in een ondergrondse eetzaal zijn teruggevonden.