"Demonstratieverbod kan niet"

Het verbieden van demonstraties op een bepaalde plaats, zoals burgemeester Van Aartsen heeft gedaan, is uniek en kan niet zomaar. Dat zegt emeritus hoogleraar staatsrecht Jit Peters. "Hij moet bij iedere demonstratie opnieuw bekijken of hij die gaat verbieden."

Een burgemeester kan volgens Peters alleen een concrete, geplande demonstratie verbieden. Dat kan bijvoorbeeld als de openbare orde en veiligheid in het geding is of als er gevaarlijke verkeerssituaties dreigen te ontstaan.

Nieuwe demonstratie

Op 20 september wil Pro Patria, net zoals afgelopen weekend, opnieuw demonstreren in de Haagse Schilderswijk. "Dat is over meer dan een maand. Er is nog geen tegendemonstratie aangekondigd. Dan is het de eerste plicht van Van Aartsen om politie in te zetten om de demonstranten te verdedigen, zoals de vorige keer ook is gebeurd", zegt Peters.

Het zou hem niet verbazen als Pro Patria naar de rechter stapt om de demonstratie alsnog door te laten gaan. De burgemeester moet dan tegenover een rechter concreet duidelijk kunnen maken waarin die dreiging zit. Dat kan niet voor een bepaalde periode voor alle demonstraties in een hele wijk. "Dat kent ons wetboek niet", zegt de emeritus hoogleraar.

Geen oorlogssituatie

Wel is er in het Brabantse Deurne enige tijd besloten tot een demonstratieverbod, maar dat was gekoppeld aan een samenscholingsverbod. De burgemeester stelde een noodverordening in na protesten tegen een juweliersvrouw die twee overvallers zou hebben doodgeschoten.

Volgens Peters gaat dat hier te ver. "Het is geen oorlogssituatie waar we ons in begeven. Een samenscholingsverbod kondig je af wanneer er vrees is voor rellen en als mensen dagelijks samenscholen. Dat is hier niet het geval."

Verbannen

De demonstratie verplaatsen naar een andere plek, zoals het Malieveld, kan ook niet zomaar, zegt Peters. "In het verleden werd een demonstratie van rechts-radicalen alleen toegestaan op een industrieterrein. De rechter heeft toen gezegd dat het recht van demonstreren teniet werd gedaan, als groepen verbannen worden naar plekken waar de demonstratie niet effectief meer is."