Turkije kiest nieuwe president

Turkije kiest vandaag een president. Het is voor het eerst dat de Turken hun president kiezen. Tot nu toe deed het parlement dat.

Premier Erdogan is favoriet om president te worden. Hij wil meer invloed dan zijn voorgangers. De functie van president is in Turkije vooral ceremonieel en daarin wil Erdogan verandering brengen.

Zijn grootste tegenstander is de 70-jarige diplomaat Ihsanoglu. Dat is een voormalige topman van een islamitische organisatie. Hij is als compromis naar voren geschoven door de twee belangrijkste oppositiepartijen, de centrum-linkse CHP en de rechts-nationalistische MHP, in de hoop dat hij kiezers van links en rechts kan aantrekken. Ihsanoglu (70) is tegen een presidentieel systeem, waarin het staatshoofd de grootste macht heeft.

Daarnaast is ook de 41-jarige Koerd Selahattin Demirtas kandidaat. Hij mikt op de Koerden, de armen, de jongeren en de werkende klasse in Turkije.

Buitenland

Maar de grote favoriet is Erdogan van de AK-partij die in het parlement een ruime meerderheid heeft. Als Erdogan vandaag in de eerste ronde niet meer dan 50 procent van de stemmen haalt, is er over twee weken een beslissende ronde.

Niet alleen de 53 miljoen Turken in Turkije kunnen naar de stembus, ook de 2,8 miljoen stemgerechtigde Turken in het buitenland. Nederlandse Turken hebben onlangs al in Deventer en Rotterdam hun stem kunnen uitbrengen voor een nieuwe president, maar de opkomst was laag.

Succesvol premier

Als Turkse premier van de afgelopen 12 jaar is Recep Tayyip Erdogan zeer geslaagd. Voor veel conservatieve Turken heeft hij de voorheen streng seculiere maatschappij opener gemaakt. Zo mogen vrouwen tegenwoordig met hoofddoek op de universiteit verschijnen en in het openbaar bestuur werken.

Erdogan heeft ook voor rust gezorgd in de politiek zelf, vertelt correspondent Lucas Waagmeester. Twaalf jaar geleden bij het aantreden van Erdogan heerste er chaos, aldus Waagmeester, maar die is verdwenen. "Nu is er een lijn, een duidelijke visie en een forse economische groei."

Die lijn bestaat onder meer uit vredesonderhandelingen met de Koerdische terreurbeweging PKK en uit de toetredingsbesprekingen die Turkije onder Erdogan is gestart met de EU, nadat het land al meer dan vijftig jaar in de wachtkamer had gezeten. De besprekingen staan op dit moment overigens wel op een zeer laag pitje.

Gezi-park

Vorig jaar mei was er plotseling kritiek op Erdogan. Demonstranten bezetten het Gezi-park in Istanbul. Het kleine protest mondde enkele weken later uit in een massale landelijke boosheid tegen Erdogans autoritaire regeerstijl. Erdogan liet zich niet van de wijs brengen en sloeg de protesten hard neer. Nu, ruim een jaar later, is er van de protestbeweging weinig meer over.

Daarom zal Erdogan de presidentsverkiezingen van vandaag waarschijnlijk met gemak winnen. De protestbeweging beperkte zich toch vooral tot een minderheid in de grote steden. Op het platteland en bij de conservatieve stedelijke bevolking is Erdogan simpelweg geliefd. Hij kan zich opmaken voor het presidentschap.

Uitslagen

De stembureaus sluiten om 19.00 uur Nederlandse tijd. In de loop van de avond of morgen worden voorlopige uitslagen verwacht. De officiële uitslag moet vrijdag bekend worden.