"Wapenstilstand was dubbelzinnig"
"De wapenstilstand tussen Israël en Hamas was zo dubbelzinnig geformuleerd, dat het al die ontsporingen mogelijk maakte." Dat zegt Midden-Oostendeskundige Bertus Hendriks in gesprek met Radio 1. Op dag 25 van de strijd tussen Hamas en Israël vielen vandaag weer tientallen doden, ondanks het staakt-het-vuren dat drie dagen had moeten duren. Beide partijen beschuldigen elkaar ervan de wapenstilstand te hebben geschonden.
Wat bedoelt u met een 'dubbelzinnige formulering' van de wapenstilstand?
"Aan de ene kant zei de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Kerry dat de militaire krachten zouden blijven waar ze zijn. Tegelijkertijd werd gezegd: Israël kan doorgaan met zijn tunneloperaties achter zijn eigen linies. Die dubbelzinnige formulering was misschien nodig om Israël achter de wapenstilstand te krijgen, maar die maakt natuurlijk alle mogelijke ontsporingen mogelijk. Voor Hamas geldt: wapenstilstand is wapenstilstand en het kan niet zo zijn dat ondertussen Israëlische troepen in de tunnels doorgaan met destructiearbeid."
Hoe moeilijk is het om tot een effectief staakt-het-vuren te komen?
"Israël laat er geen twijfel over bestaan dat het vernietigen van het tunnelsysteem, en in het algemeen de demilitarisering van Hamas, het eerste doel is van de hele operatie. Hamas moet zodanig worden verslagen dat ze de komende jaren niets meer kunnen. Met minder hoeft Netanyahu niet terug te komen bij zijn bevolking, die voor bijna 100 procent achter de operatie staat."
"Bovendien, als er een echte wapenstilstand komt en het komt tot serieuze onderhandelingen, dan zal er ook een einde moeten komen aan het beleg van Gaza en het hele 'open-gevangenis-idee', want die toestand is onhoudbaar. Dat weten we nu al jaren en dat begint ook tot de internationale gemeenschap door te dringen. Er moet daar iets gebeuren, maar Israël wil daar veel voor terugzien."
Hamas heeft een Israëlische militair gevangengenomen. Wat betekent dat voor de onderhandelingen?
"De Palestijnen beschuldigen de Israëli's ervan dat ze uit pure woede wraakbombardementen op Rafah hebben uitgevoerd. Meer dan veertig burgers kwamen daarbij om. Je ziet meteen wat voor escalatie dat met zich meebrengt. Het laatste waar Israël behoefte aan heeft is dat men opnieuw in onderhandeling zou moeten over de vrijlating van een militair, met een Hamas dat niet volledig is verslagen. We weten nog wat voor enorme toestand er is geweest rondom de soldaat Gilad Shalit, die pas na heel lange onderhandelingen werd vrijgelaten."
"Vanuit het standpunt van Hamas is elke gekidnapte Israëlische militair een kostbaar onderhandelingsobject. Ze zullen daar zeker naar streven. En als soldaten gedood worden, zullen ze ernaar streven om het stoffelijk overschot in handen te krijgen, want dat geeft hun enig tegenwicht tegen de overweldigende militaire macht van Israël."
Kan buurland Egypte nog een rol spelen bij de onderhandelingen?
"De rol van Egypte als bemiddelaar is sterk afgenomen, omdat het nieuwe regime van president Sisi in een enorme strijd is verwikkeld met de Moslimbroederschap. En Hamas is min of meer de Palestijnse versie van de Moslimbroederschap. Als bemiddelaar moet je enige afstand hebben tot - of juist een band hebben met - beide partijen. Nu is er een objectief bondgenootschap tussen Israël en Egypte. Dat maakt de rol van Egypte moeilijker. Misschien biedt een rol voor Europese landen nieuwe kansen, samen met landen als Turkije en Qatar, die meer aan de kant van Hamas staan. Maar voorlopig ziet het er heel slecht uit."