Hoge boete Rusland in zaak-Yukos

Rusland moet 50 miljard dollar (37 miljard euro) betalen aan gedupeerde aandeelhouders van de in 2004 ter ziele gegane Russische oliereus Yukos. Dat heeft het Permanente Hof van Arbitrage in Den Haag bepaald in een zaak die was aangespannen door een paar aandeelhouders.

Het is de grootste toegewezen claim in de geschiedenis van internationale arbitrage. Aandeelhouders hadden 100 miljard dollar geëist.

Rusland gaat in beroep tegen de boete. Het Russische ministerie van Financiën noemt de uitspraak eenzijdig, gebrekkig en politiek vooringenomen.

Chodorkovski

Yukos was tien jaar geleden de grootste olieproducent van Rusland en eigendom van de miljardair Michail Chodorkovski. Via allerlei privatiseringen in de jaren 90 had hij het bedrijf in handen gekregen. In 2003 stuurde hij aan op een fusie van Yukos met het oliebedrijf Sibneft. Het zou het op één na grootste oliebedrijf ter wereld worden.

Maar Chodorkovski kreeg het aan de stok met de Russische machthebbers. De Russische overheid beschuldigde het bedrijf en eigenaar Chodorkovski van fraude en belastingontduiking.

28 miljard

Yukos kreeg voor 28 miljard dollar belastingaanslagen aan zijn broek, waardoor het bedrijf kopje onder ging. De fusie ging niet door, het bedrijf werd onteigend en ontmanteld en de aandeelhouders hadden het nakijken.

Volgens de gedupeerde aandeelhouders en oud-managers ging het om een politieke afrekening en heeft Rusland, oftewel president Poetin, Yukos en de politieke ambities van Chodorkovski bewust de nek omgedraaid.

Chodorkovski werd gearresteerd en veroordeeld tot tien jaar gevangenisstraf en strafkamp. Vorig jaar kwam hij vrij en hij woont tegenwoordig in Duitsland.

Straatsburg

In een eerder proces bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg, in 2011, luidde het oordeel dat Yukos destijds onvoldoende tijd had gekregen om zich voor te bereiden op de rechtszaken en op het betalen van de achterstallige belastingen. Maar volgens het Europees Hof had Rusland wel juist gehandeld en was het niet bewezen dat de zaak oneerlijk was.

Nu Rusland door het hof in Den Haag wel in het ongelijk is gesteld, krijgt het 180 dagen de tijd voordat het met de betaling moet beginnen. Na 15 januari 2015 moet er ook rente worden betaald.

Nevzlin

Chodorkovski zelf is geen aandeelhouder meer en hoort niet bij de klagers. Hij verkocht destijds zijn belang aan de Russische zakenman Nevzlin. Die is wel een van de klagers.

Het Permanent Hof van Arbitrage is een internationaal scheidsgerecht dat in 1899 is opgericht door de internationale Vredesconferentie van Den Haag en gevestigd is in het Vredespaleis. Het bemiddelt en spreekt recht in geschillen tussen landen en andere partijen. Een uitspraak van het arbitragetribunaal is bindend.