"Fraude Afghanistan heel gewoon"
"Eigenlijk wordt er altijd gefraudeerd bij verkiezingen in Afghanistan". Volgens correspondent Joeri Boom is het niet verwonderlijk dat de verliezer Abdullah Abdullah de voorlopige uitslag niet accepteert. Abdullah zegt dat er is gefraudeerd en dat zijn rivaal Ashraf Ghani een staatsgreep pleegt.
De presidentsverkiezingen lijken nog niet helemaal voorbij?
"Nee, dit is een voorlopige uitslag. Het tellen van de stemmen gaat niet snel in Afghanistan. Er is een heleboel aandacht voor deze voorlopige uitslag, omdat er veel aantijgingen zijn van fraude. Die zijn er eigenlijk altijd bij Afghaanse verkiezingen. Nu zijn dus alle stemmen geteld en wordt gekeken hoe het nou zit met die fraude."
"Belangrijk is dat de twee kandidaten, Abdullah Abdullah en Ashraf Ghani, lijnrecht tegenover elkaar staan, ook wat betreft etniciteit. Ghani is Pashtun, dat is de bevolkingsgroep die een dominante positie heeft in Afghanistan en waar ook de Taliban uit voortkomen. Abdullah is voor de helft ook Pashtun, maar voor de andere helft Tadzjiek. Hij presenteert zich als Tadzjiek. Men is bang, ook in het Westen, dat er weer een burgeroorlog zou kunnen ontstaan tussen de Tadzjiekens en de Pashtuns."
"Daarom is het belangrijk dat het allemaal goed komt. Achter de schermen zijn gesprekken gaande tussen Abdullah en Ghani om tot een machtsdeling te komen. Abdullah Abdullah zegt nu hardop dat hij de uitslag niet accepteert. Het vermoeden is dat hij dat niet doet omdat hij een burgeroorlog wil, maar juist om zijn positie te versterken bij die onderhandelingen. Hij loopt achter bij het tellen van de stemmen en hij gaat het waarschijnlijk niet redden, ook niet bij een hertelling. Als Ghani president wordt, zou hij wel premier willen worden. Dit is volledig illegaal, maar het is mogelijk nodig om spanningen of meer geweld en een burgeroorlog te voorkomen."
Zou Abdullah wel een punt kunnen hebben, want hij had in de eerste ronde toch gewonnen?
"Ongetwijfeld heeft hij gelijk. En als Ghani over fraude zou klagen, heeft ook hij een punt. Want er wordt eigenlijk altijd gefraudeerd bij verkiezingen in Afghanistan. Jaren geleden was ik er bij verkiezingen. Iemand van de kiescommissie vertelde me toen dat ze in een verzegelde stembus allemaal stemmen voor één kandidaat vond plus een satelliettelefoon. En die kon echt niet door het gleufje. Dat soort dingen gebeuren daar dus."
"Er is vanzelfsprekend fraude gepleegd, maar zeer waarschijnlijk niet zo veel dat Abdullah Abdullah de verkiezingen alsnog zou kunnen winnen. De Amerikanen hebben het over drie miljoen stemmen die niet zouden kloppen, maar uit onderzoek van Afghaanse waarnemers blijkt iets heel anders."
Er waren ook waarnemers uit het land zelf?
"Ja, meer dan 9000 waarnemers van een Afghaanse organisatie: The Free and Fair Afghan Election Forum. Zij waren bij 70 procent van de kiesbureaus. Ze hebben een hele lijst gemaakt van alles wat ze tegenkwamen, maar daarop komen maar 118 gevallen van stembusfraude voor. In die gevallen werden de stembussen volgestopt met stemmen voor een bepaalde kandidaat. Er zijn in Afghanistan 23.000 stembureaus. De andere onregelmatigheden waren kleine dingen: stembureau te laat open of te vroeg dicht, dat werk."
"De vraag is dus of de Amerikanen gelijk hebben over die fraude. Ik denk dat ze het vooral zeggen omdat ze de kampioen van de democratie willen zijn, die zij immers zelf naar het land hebben gebracht."
Stel nou dat Ghani wint, wat voor president wordt hij dan?
"Hij wordt de professor genoemd en is een goed opgeleide man. Hij is econoom en was minister van Financiën tussen 2002 en 2004. Ook heeft hij een hoge positie gehad bij de Wereldbank. Wij kennen hem, wij westerlingen, hij spreekt onze taal. De verwachting is dus dat hij goede dingen kan doen."
"Maar tegelijkertijd is hij ook wel weer zo Afghaans en met macht bezig, dat hij een enorm corrupte en bovendien zeer wrede krijgsheer, generaal Dostum, als vice-presidentskandidaat naast zich heeft staan. Dostum staat erom bekend dat hij tegenstanders ten aanzien van zijn eigen troepen onder de rupsbanden van een tank liet vermorzelen. Zo iemand is dus zijn running mate, die man kan vice-president worden."
Heeft Afghanistan zo'n man als Ghani nodig?
"Ik denk van wel. Als ik het land bezoek, dan zie ik toch dat de mensen verder willen, meer de westerse kant op. Vrede, veiligheid, economische groei. Aan de andere kant is er een enorm probleem met die Taliban. De enige manier om dat op te lossen is onderhandelen. Ghani is Pashtun, dus van dezelfde bevolkingsgroep als de Taliban. Hij zou het misschien voor elkaar kunnen krijgen."