Sjevardnadze was held in Westen

Edoeard Sjevardnadze, opgegroeid onder het Sovjetregime en gepokt en gemazeld in de Communistische Partij, verwierf wereldfaam als hervormingsgezind politicus. Maar als president van Georgië keerde hij weer terug naar de ondemocratische praktijken van weleer.

Sjevardnadze werd in 1928 geboren op het Georgische platteland en ging na zijn schooltijd medicijnen studeren in Tbilisi. Daar vond hij werk bij de communistische jeugdbeweging Komsomol en klom hij snel op binnen de Georgische partijhiërarchie.

Hoge vlucht

Zijn daadkracht in Georgië werd in 1976 beloond met een zetel in het Centraal Comité van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie. In 1978 drong hij door in het Politbureau, een jaar voor Michail Gorbatsjov, met wie hij later een in het Westen bejubeld duo zou vormen.

Gorbatjsov en Sjevardnadze vormden als vijftigers een jonge garde binnen het Politibureau dat werd gedomineerd door Leonid Breznjev en andere bejaarde leiders die carrière hadden gemaakt tijdens de bloedige zuiveringen onder Stalin in de jaren dertig.

Nadat Gorbatsjov in 1985 partijleider was geworden, stelde hij Sjevardnadze aan als zijn minister van Buitenlandse Zaken. Hun tandem werkte in de daaropvolgende jaren aan het slechten van de muren die hun hardline voorgangers om het Oostblok hadden gebouwd. Sjevardnadze speelde met name een grote rol bij de hereniging van Oost- en West-Duitsland in 1990.

Onafhankelijk

Na onenigheid met Gorbatsjov en te midden van grote politieke turbulentie in het nieuwe Rusland trad Sjevardnadze in 1990 af als minister en keerde hij in 1991 terug naar het inmiddels onafhankelijke Georgië.

Daar werd hij al snel de belangrijkste politieke leider. In 1995 kozen de Georgiërs hem met een grote meerderheid tot hun president. Hij zorgde aanvankelijk voor stabiliteit en wist door zijn uitgebreide contacten met het Westen investeerders naar Georgië te lokken. De VS steunde het land met miljoenen dollars in ruil voor een NAVO-basis op Georgisch grondgebied.

Maar toen de politieke onrust in het land groeide, ontpopte Sjevardnadze zich als een autoritaire leider die de media breidelde, politici wegstuurde en zijn kinderen op hoge posten benoemde.

Rozenrevolutie

Na aanhoudende beschuldigingen van verkiezingsfraude groeide de druk op de bejaarde Sjevardnadze om plaats te maken voor de oppositie onder leiding van de jonge Michail Saakasjvili. Desondanks hield de president hardnekkig vast aan zijn positie.

Op 22 november 2003 bestormde een boze menigte het parlementsgebouw waar Sjevardnadze een toespraak hield. De president besloot na lang aandringen het gebouw te verlaten, riep de noodtoestand uit en nam een dag later alsnog ontslag. Daarmee kreeg de Rozenrevolutie zoals de opstand tegen Sjevardnadze werd genoemd, zijn beslag.

Duitsland

Duitsland bood Sjevardnadze als "wegbereider van de hereniging" aan om zijn oude dag in Duitsland door te brengen. Maar de gedesillusioneerde politicus zei voor de Duitse televisie: "Hoewel ik heel dankbaar ben voor deze uitnodiging, houd ik zo veel van mijn land dat ik er wil blijven wonen."

Sjevardnadze leidde er een teruggetrokken bestaan. Hij was de laatste jaren ziek, maakte zijn woordvoerster bij zijn overlijden bekend. Edoeard Sjevardnadze werd 86 jaar.