Merovingenschaal in Oegstgeest

Door verslaggever Jeroen Wielaert

Na het vertrek van de Romeinen bleef er in Nederland toch nog een vorm van beschaving over. Dat wordt bevestigd door de vondst van een zilveren schaal met een gouden bodemversiering. Hij dateert van tussen de vijfde en zevende eeuw, toen de Frankische Merovingen heersten over deze streken.

De archeologen waren door het dolle heen toen ze het bijzondere object uitgroeven op een bouwterrein tussen Leiden en Oegstgeest. "Echt een juichstemming", zegt archeoloog Jasper de Bruin.

De schaal is gevonden vlak bij het Museum Corpus aan de A44, op de grens van Leiden en Oegstgeest. Het was al bekend dat zich hier een nederzetting uit de tijd van de Merovingen bevond. Uit de nieuwe graafwerkzaamheden blijkt dat het een uitgebreid dorp was.

Het is te zien aan de kaart aan de wand van de keet van de archeologen. Duidelijk staan daar de uitlopers op van het toenmalige Rijnrivierstelsel. Waterwegen waren destijds de belangrijkste Europese infrastructuur. Langs de oevers bouwden de mensen houten kaden en huizen, op de kaart getekend als rode blokken.

Bouwmeesters

Het waren kundige bouwmeesters, oordeelt archeoloog Jasper de Bruin. "Ze konden goed uit de voeten met hout. Dat stond hier in overvloed. Ze bouwden er huizen, boten, kadewerken en waterputten van. Van die putten vinden we er veel terug. Ze moesten het hebben van grondwater, want de rivieren waren zo vlak bij zee erg brak. Die putten raakten ook snel vervuild en moesten worden vernieuwd. Daarom vinden we er zoveel."

De fraai bewerkte schaal was een luxe-object. Ze troffen het aan op 1,5 meter diepte. Een geweldige verrassing. "We hadden niet verwacht op zo'n plek zoiets moois te vinden. Het is er ook maar bij één gebleven. Vermoedelijk diende het als offer. Ze moeten het toen in een kreekje geworpen hebben. Het is een uitzonderlijke vondst."

Duister

Uit de tijd van de Merovingische dynastie zijn geen geschreven bewijzen bewaard. Daarom is hun cultuur duister gebleven. De schaal is voor De Bruin een bewijs van grote beschaving. "Het laat zien dat ze waarschijnlijk ook handelaren waren in een groter Europees handelsverband. Het waren geen domme boeren."

Bij de ontdekking in 2013 was de schaal in slechte staat. Nu heeft hij een mooie plaats gekregen in een vitrine in het Oudheidkundig Museum in Leiden, vlak naast de beroemde Gesp van Oegstgeest. Het zilver ziet er nog donker uitgeslagen uit, verweerd als het is door eeuwen onder de grond. De gouden bodem is puntgaaf.

"De schaal kwam vermoedelijk uit het oosten, het Rijnland. De hengsels wijzen op invloeden uit Duitsland, terwijl de ophanging vaak voorkwam in Engeland en Scandinavië. Daarmee zit de hele wereld in een schaal."