"Meer jihadisten via sociale media"

Door justitieverslaggever Robert Bas

Sociale media als Facebook en YouTube hebben een grote rol gespeeld bij de recente snelle groei van jihadistische netwerken in Nederland. De jihadistische beweging telt nu honderden aanhangers en nog eens duizenden sympathisanten. Dat stelt de inlichtingendienst AIVD in een nota over jihadisme.

De geheime dienst zegt dat vaststaat dat verschillende Nederlandse jihadstrijders in Syrië zich schuldig hebben gemaakt aan gruweldaden als executies en onthoofdingen.

Enorm gegroeid

Enkele jaren geleden leek de jihadistische beweging in Nederland op sterven na dood. De Hofstadgroep en andere netwerken waren nauwelijks nog actief en slaagden er niet in nieuwe aanhangers te vinden. Maar inmiddels is de beweging dus enorm gegroeid.

Volgens de AIVD kwam de groei niet uit de lucht vallen. Jihadisten raakten de afgelopen jaren steeds meer bedreven in het omzeilen van de autoriteiten bij het uitreizen naar gebieden als Pakistan en Afghanistan. Daardoor kregen Nederlandse jihadisten toegang tot geestverwanten in deze regio.

Daarnaast namen Nederlandse moslimjongeren nieuwe actievormen over van radicale moslimjongeren in België (Sharia4Belgium) en Groot-Brittannië (Islam4UK) . Ze gingen de straat op om hun orthodoxe interpretatie van de islam aan de man te brengen en om te demonstreren. Daardoor werd de beweging plotseling een stuk zichtbaarder en lukte het om andere jongeren te mobiliseren, stelt de AIVD.

Zwerm vogels

Van de straatacties verschenen filmpjes op internet. Internet en sociale media speelden en spelen een prominente rol bij de snelle groei van het jihadisme. Vooral het aantal Nederlandstalige websites waarop de gewelddadige jihad wordt verheerlijkt, is sinds vorig jaar enorm gestegen. De websites zijn vaak fel anti-Westers.

Via de sociale media beïnvloeden jihadisten elkaar voortdurend, constateert de AIVD. Er is geen sprake van een hiërarchische organisatie met leiders en volgers. De jihadistische beweging is volgens de geheime dienst meer als een zwerm vogels. Er zijn wel regisseurs op de achtergrond die via websites als De Ware Religie informatie verspreiden en zo de beweging beïnvloeden. En er zijn enkele charismatische figuren.

Bekeerlingen

Een eenduidig profiel van de jihadist is volgens de AIVD niet te maken. Het merendeel is man, maar er zijn ook vrouwelijke jihadisten. De meesten zijn tussen de 20 en de 30, maar er zijn ook uitschieters naar boven en beneden.

Het grootste deel van de jihadisten heeft een Marokkaanse achtergrond, maar er zijn ook nogal wat bekeerlingen actief en daarnaast telt de beweging ook Nederlanders met een Turkse, Koerdische, Antilliaanse, Somalische of Afghaanse achtergrond.

In de huidige jihadistische beweging kunnen meelopers snel uitgroeien tot strijders in Syrië en Irak. De AIVD zegt vastgesteld te hebben dat een groot deel van de naar schatting 130 naar Syrië vertrokken jihadisten getraind is in het gebruik van wapens en ook daadwerkelijk aan gevechtshandelingen heeft deelgenomen. Van enkelen staat inmiddels vast dat ze betrokken zijn geweest bij onthoofdingen, executies en massamoord, stelt de AIVD.

Mondiale agenda

Volgens de inlichtingendienst leveren de ontwikkelingen in de jihadistische beweging risico's op voor de korte en langere termijn. Zo bestaat de kans dat jihadstrijders door terroristische netwerken met een mondiale agenda zoals al-Qaida terug worden gestuurd om in het westen aanslagen te plegen. De Amerikaanse geheime dienst CIA waarschuwde enkele maanden geleden al dat hiervoor aanwijzingen zijn.

Maar volgens de AIVD moet ook niet worden uitgesloten dat teruggekeerde jihadstrijders uit haat of omdat ze getraumatiseerd zijn op eigen houtje overgaan tot geweld. Dat geweld kan gericht zijn tegen de overheid maar ook tegen groepen als sjiitische moslims, joden of soennitische moslims die zich uitspreken tegen het jihadisme.

Op het moment dat de AIVD-nota werd geschreven, was de aanslag door een Franse ex-Syriëganger in Brussel nog niet gepleegd.