Unesco-erfgoed: kent u ze alle 10?

"Uniek voor zijn tijd, in materiaal en vorm en vanuit sociaal oogpunt", zei de Rotterdamse burgemeester over 'zijn' Van Nelle-fabriek. Het Werelderfgoedcomité van Unesco besloot vandaag dat de fabriek op de internationale lijst van beschermende plekken hoort. Nummer tien van de Nederlandse Unesco-erfgoederen. Kent u ze allemaal?

De Amsterdamse grachtengordel

Misschien wel de bekendste Nederlandse plek op de werelderfgoedlijst: de Amsterdamse grachtengordel. Sinds 1999 staan ze erop. Vorig jaar vierde Amsterdam de vierhonderdste verjaardag van deze historische grachten. Aanvankelijk aangelegd voor de drainage en uitbreiding van de stad, maar later uitgegroeid tot een populair stadsgebied waar rijke mensen de beroemde panden bouwden. Tegenwoordig weten Nederlanders de grachtengordel te vinden voor grote feesten als Koningsdag en Gay Pride.

Beemster Polder

In 1999 besloot Unesco de werelderfgoedlijst niet alleen met de Amsterdamse grachtengordel uit te breiden: ook Droogmakerij de Beemster Polder kreeg in dat jaar een plek. Aan het begin van de zeventiende eeuw werd het gebied drooggelegd. De droogmakerij moest er komen omdat het water de steden bedreigden en er meer landbouwgrond nodig was. Een dijk van 42 kilometer werd aangelegd en 43 windmolens pompten het gebied vervolgens leeg. Op 19 mei 1612 was de klus geklaard.

Schokland

Net als de Beemster Polder staat ook het eiland Schokland in Flevoland symbool voor de eeuwenlange strijd tegen het water. In de vijftiende eeuw werd Schokland een bewoond eiland. Maar rustig wonen was er niet bij. Regelmatig ontvluchtten bewoners het gebied wegens overstromingen. Uiteindelijk werden de inwoners van Schokland definitief geëvacueerd. Sinds de drooglegging van de Noordoostpolder in 1942 maakt Schokland toch weer deel uit van het vasteland. In 1995 kwam het eiland op de Unesco-lijst, mede omdat er sporen van menselijke bewoning uit de prehistorie te vinden zijn.

Stelling van Amsterdam

Alle kennis die de Nederlanders opdeden tijdens de waterbouw gebruikten ze ook voor defensiedoeleinden. Dat resulteerde zelfs in een nieuw onderdeel voor op de erfgoedlijst: de Stelling van Amsterdam. De verdedigingslinie werd tussen 1883 en 1920 gebouwd en is gebaseerd op het principe van het waterbeheer. In 1960 besloot Unesco dat de stelling op de Werelderfgoedlijst thuishoorde.

Molens van Kinderdijk

In het Nederlands erfgoed mogen windmolens natuurlijk niet ontbreken. Het netwerk van negentien molens staat sinds 1997 op de erfgoedlijst. Aan het eind van de zeventiende eeuw zijn de molens gebouwd om het water onder controle te krijgen. Sinds 1950 worden ze niet meer gebruikt, maar ze werken nog steeds. Tegenwoordig zijn de negentien molens in Kinderdijk een populaire toeristische trekpleister.

Wouda-gemaal

Oorspronkelijk waren het de windmolens die het overtollige water afvoerden, maar daarna kwamen de stoompompstations. Het grootste stoompompstation ooit gebouwd staat in Nederland en op de werelderfgoedlijst. Het Wouda-gemaal in Lemmer, Friesland, werd in 1920 geopend en is nog steeds in bedrijf.

Rietveld Schröderhuis

Een van de iconen van de Moderne Beweging in de architectuur: het Rietveld Schröderhuis. Sinds 2000 op de werelderfgoedlijst. Truus Schröder-Schräder gaf de beroemde Nederlandse architect Gerrit Rietveld de opdracht om dit huis te ontwerpen. Het was het eerste woonhuis dat Rietveld ontwierp, inclusief inrichting. In 1924 werd het gebouwd aan de Prins Hendriklaan in Utrecht. Mevrouw Schröder-Schräder woonde zestig jaar in het huis. Eerst met haar gezin en daarna samen met Rietveld. Nu is de woning een museum.

Waddenzee

Het enige erfgoed op de lijst (2009) dat we moeten delen met een buurland is de Waddenzee. Het gaat om 66 procent van de hele Waddenzee en omvat het Nederlandse en het Duitse deel. Daarin zijn mosselbanken, zeegras-weiden, getijdengeulen, zandbanken, wadden, zoutmoerassen, stranden en duinen te vinden. In het gebied leven onder andere zeehonden en bruinvissen. Ieder jaar komen 10 tot 12 miljoen vogels hier overwinteren en broeden.

Willemstad

Een van de Nederlandse onderdelen op de erfgoedlijst (1997) vinden we aan de andere kant van de oceaan: het historische deel van Willemstad. In 1634 bouwden Nederlanders een handelsnederzetting aan de haven van het Caribische eiland Curaçao. De stad heeft verschillende historische wijken als Punda, Otrobanda, Pietermaai en Scharloo. De wijken zijn gebouwd in verschillende stijlen: Nederlandse, Spaanse en Portugese.

Van Nelle-fabriek

Sinds vandaag hoort ook de Van Nelle-fabriek in Rotterdam op deze prestigieuze lijst. In de jaren twintig werd de fabriek gebouwd en werd er koffie, thee en tabak gemaakt. De fabriek bestaat uit verschillende gebouwen en is gemaakt van glas en staal. Tegenwoordig zitten er mediabedrijven en ontwerpbureaus in.