Wat denkt Poetin op D-day?

Door redacteur Dik Verkuil

Wat zou president Poetin denken als hij morgen in Normandië bij de herdenking van D-day is? Waarschijnlijk weinig positiefs. In Russische ogen kwam de invasie van Normandië te laat en hebben de westerse geallieerden de Russen tegen nazi-Duitsland de kastanjes uit het vuur laten halen.

Dat standpunt is niet onbegrijpelijk. D-day kwam inderdaad nogal laat; op een tijdstip dat er in de strijd aan het oostfront al miljoenen Sovjetsoldaten en -burgers waren gesneuveld.

Historici zijn het er niet over eens of een succesvolle invasie veel eerder mogelijk was geweest, maar in elk geval hadden de Amerikaanse generaals het eerder gewild.

De topgeneraals Marshall en Eisenhower drongen vanaf begin 1942 aan op een invasie in Noordwest-Europa. Ze hadden er gedetailleerde plannen voor. Volgens hen zouden de VS er in april 1943 klaar voor zijn. Maar de Britse premier Churchill wilde niet en president Roosevelt koos tegen zijn eigen generaals in partij voor zijn Engelse vriend.

Weke onderbuik Churchill geloofde niet in een aanval in Noord-Frankrijk. Daarbij speelde mee dat de Britten waren getraumatiseerd door de Eerste Wereldoorlog, toen de strijd om Noord-Frankrijk tot een ongekende massaslachting had geleid.

Churchill wilde zich richten op de Middellandse Zee. Belangrijk argument voor hem was dat de beheersing van de Middellandse Zee essentieel was voor het koloniale imperium. En Churchill dacht dat de vijand kwetsbaar was in wat hij 'de weke onderbuik van Europa' noemde.

Fanatiek Churchill haalde Roosevelt over mee te vechten in Noord-Afrika, en vervolgens in Italië. Nadat de Duitsers in Noord-Afrika verslagen waren, staken de Britten en Amerikanen in juli 1943 over naar Sicilië, met een grote landingsoperatie die het voorbeeld werd voor D-day.

Zoals gehoopt viel in Italië het fascistische regime van Mussolini. Maar helaas vochten de Duitsers in Zuid-Italië fanatiek door, en was het bergachtige terrein in hun voordeel. De geallieerden bleven steken. Dat was desastreus voor Churchills plannen, die de illusie had dat de geallieerden via Noord-Italië zouden kunnen doorsteken naar Wenen.

Junior Partner Churchills positie werd ook verzwakt doordat de Amerikaanse strijdkrachten, die eerst nog de junior partner waren geweest, inmiddels de Britten overvleugelden. Bovendien drong Stalin steeds nadrukkelijker aan op een tweede front in West-Europa. Hij verweet Roosevelt en Churchill dat zij de Russen het alleen lieten opknappen tegen Hitler.

Roosevelt wilde Stalin te vriend houden, en koos nu zijn kant tegen Churchill. Bovendien hadden de Amerikanen en Britten inmiddels zo'n overwicht in de lucht, dat ook Churchill moest toegeven dat een aanval in Noordwest-Europa kansrijk was.

Bloedig

De slag om Normandië werd voor de Britten en Amerikanen de bloedigste operatie van de Tweede Wereldoorlog. Toch is het waar dat hun dodental mager afsteekt tegen de enorme verliezen van het Rode Leger.

Naar schatting verloren in de Tweede Wereldoorlog 11 miljoen Sovjetmilitairen het leven, terwijl er 'slechts' 144.000 Britse en vrijwel even veel Amerikaanse militairen sneuvelden. Poetin zal daaraan mogelijk denken als hij in Normandië staat. Maar er is ook een andere kant. Als de Amerikanen en Britten een jaar eerder waren geweest, hadden misschien zij, en niet de Russen, Polen en andere landen in Oost- en Midden-Europa bevrijd. Dan hadden de Russen niet meer dan 40 jaar over die landen kunnen heersen.

Herdenking D-Day op 6 juni bij de NOS:70 jaar na D-Day, internationale herdenking in Quistreham, 13.20 - 17.00 uur, Ned. 2 en nos.nl70 jaar na D-Day, samenvatting van de herdenking, 19.00 - 19.25 uur. Ned. 1 en nos.nl