Lokale partijen verzilveren uitslag

Door research-redacteuren Hugo van der Parre en Ardy Stemerding

De lokale partijen en het CDA zijn tot nu toe de winnaars van de onderhandelingen over de wethoudersposten in de gemeenten. De lokalen krijgen er tientallen wethouders bij; het CDA onderhandelt het meest succesvol. Dat blijkt uit onderzoek van de NOS en Nieuwsuur.

Ruim vijf weken na de verkiezingen is in 243 van de 380 gemeenten een coalitie gevormd en zijn 847 wethoudersposten verdeeld. Dat is grofweg twee-derde van het totaal. Uit de tussenstand blijkt dat de lokale partijen veruit de meeste posten binnenslepen.

De lokale partijen zijn ook dominant in de colleges. Hun gezamenlijke 257 wethoudersposten zijn verdeeld over 168 gemeenten. Dat betekent dat ze in diverse plaatsen twee, of zelfs meer, wethouders hebben.

Allemaal lokaal

In het Brabantse Landerd zijn alle vier de wethouders van lokale partijen. Dat is ook het geval bij de drie wethouders in Beek, Druten en Simpelveld. In onder meer Dinkelland, Kerkrade, Valkenburg en Drimmelen leveren de lokale partijen driekwart van de wethouders in het college.

De lokale partijen hebben vooral succes in het zuiden van het land. In Brabant en Limburg veroveren ze bijna de helft van alle wethoudersposten. In Friesland speelt de regionale FNP een belangrijke rol.

Toch verzilveren de lokale partijen hun verkiezingswinst niet optimaal. Met 33 procent van de stemmen halen ze 30 procent van de wethoudersposten binnen. Reden daarvoor is waarschijnlijk dat in veel gemeenten meerdere lokale partijen actief zijn.

Landelijke partijen

Het CDA onderhandelt beter, want met 18 procent van de stemmen slagen ze er in om 22 procent van de wethoudersposten te veroveren. In veel gemeenten behoudt het CDA zijn wethouderspost. De christendemocraten hebben tot nu toe 184 posten verdeeld over 167 colleges.

De SP is een stuk minder succesvol, want met vijf procent van de stemmen haalt de partij maar drie procent van de wethoudersposten. Een verklaring kan zijn dat het CDA als centrumpartij zowel in linkse als in rechtse colleges mee kan doen. Voor de linkse SP is dat een stuk lastiger.

De PvdA is de grootste verliezer. In de tussenstand zijn de sociaaldemocraten al 44 zetels posten kwijtgeraakt en vallen ze terug naar negen procent van het totaal. Dat komt overeen met de uitslag van de verkiezingen in maart.

D66, een van de grote winnaars bij de gemeenteraadsverkiezingen heeft tot nu toe ook negen procent van de wethoudersposten veroverd, iets minder dan de tien procent die de partij op 19 maart haalde.

Deeltijdbaan

Wethouders zijn overigens nog vaak mannen. Slechts een op de vijf is een vrouw. De vrouwen lopen wel iets in, want er komen 34 vrouwelijke wethouders bij, tegen elf nieuwe mannen. Over de hele linie komen er tientallen nieuwe wethoudersposten bij.

Meer dan ooit wordt het wethouderschap een deeltijdbaan. In verschillende gemeenten groeit het aantal wethouders, maar dan wel als 0,6 of 0,8 baan.

Hoe het college in uw gemeente is verdeeld, kunt u hier opzoeken. Momenteel is nog niet van alle gemeenten de collegevorming bekend.

.