Zorg over korten verslavingscentra
Door redacteur Bas de Vries
Er zijn door bezuinigingen steeds minder plekken beschikbaar voor zware drugs- en alcoholverslaafden die willen afkicken. En sommige succesvolle behandelingen in klinieken worden binnenkort zo ingekort, dat deskundigen zich afvragen of die zo nog wel zin hebben.
De bezuinigingen hebben op sommige plaatsen grote gevolgen. Volgens eerste geneeskundige Ingrid Willems van Verslavingszorg Noord Nederland (VNN) zijn er nu al verslaafden op de wachtlijst die in het ziekenhuis belanden. Met name alcoholverslaafden met ernstige lever-, maag- en darmklachten. Volgens psychiater Willems kan dit zelfs levens kosten. "Wij proberen de verzekeraars steeds duidelijk te maken dat dit soort 'bezuinigingen' sowieso leidt tot een stijging van 10 tot 50 procent van de ziekenhuiskosten voor deze zwaarste groep. Maar men wil niet luisteren."
Femke Dijkstra van de antroposofische zorggroep Lievegoed in Bilthoven sluit zich bij Willems aan: "Je bent op deze manier gewoon duurder uit als maatschappij. Denk ook aan de overlast die je voorkomt als je deze verslaafden succesvol behandelt."
Familieleden
Op verschillende plaatsen in Nederland worden onder druk van de verzekeraars bedden in verslavingsklinieken geschrapt. Bij Verslavingszorg Noord Nederland gaat het onder meer om Hoog Hullen in Groningen, waar van de oorspronkelijke 38 plekken er eind dit jaar 31 overblijven. Lievegoed zag zich gedwongen 10 bedden in een villa bij Zeist om te zetten in een behandeling voor nog maar een of twee dagen per week, die voor de zwaarste groep niet geschikt is.
In Den Haag zijn (ex-)drugsverslaafden, familieleden en oud-medewerkers van de drugsvrije klinieken van de Parnassia Groep in verzet gekomen tegen het drastisch inkorten van de behandeling in twee zogenoemde therapeutische gemeenschappen. Het gaat om de landelijk bekende Emiliehoeve en om Triple-Ex, een programma van nu nog zo'n elf maanden voor zwaar verslaafde ex-criminelen.
Protestmails
De lengte van het verblijf in beide klinieken wordt teruggebracht naar maximaal zes maanden. In Triple-Ex betekent dat een halvering. Terwijl vorige week gepubliceerd wetenschappelijk onderzoek in opdracht van de EU laat zien dat een langere behandeling essentieel is voor deze moeilijke doelgroep.
Het oud-personeel en andere betrokkenen, verenigd in de 'Vrienden van Drugvrije Programma's', mobiliseren nu ook hun collega's in het buitenland. Zij hebben therapeutische gemeenschappen (tg's) in de hele wereld opgeroepen protestmails te sturen naar de Parnassia Groep, die de bezuiniging doorvoert. Europa alleen kent zeker 1200 tg's, waar langdurig verslaafden met complexe problemen in een programma van zes (voor jongeren en minder ernstig verslaafden) tot twaalf maanden leren weer een zelfstandig en drugsvrij leven op te bouwen.
Overlast
De Belgische hoogleraar Vanderplasschen onderschrijft de bezwaren. Hij deed met enkele collega's op verzoek van het onafhankelijke EU-drugsinstituut EMCDDA een grote literatuurstudie naar de effectiviteit van dit type klinieken. Daaruit blijkt dat verslaafden na een langer verblijf in een tg veel vaker clean zijn dan mensen die het programma maar enkele weken of maanden volgen. Ook vijf jaar of meer na de behandeling. Zij zorgen niet langer voor criminaliteit en overlast, hebben veel minder zorg nodig en doen ook minder een beroep op uitkeringen.
Dat levert volgens Vanderplasschen op langere termijn de maatschappij geld op. Maar voorwaarde is wel dat mensen de kans krijgen in zo'n programma te stappen en om de volledige opzet af te maken.
"We spreken hier over een groep die al tien of twintig jaar verslaafd is en vaak worstelt met meerdere stoornissen", zegt Vanderplasschen. "Deze mensen kunnen alleen uit hun oude wereld stappen en weer structuur in hun leven krijgen als zij daar voldoende tijd en ruimte voor krijgen. Zij moeten leren met emoties en angsten om te gaan zonder drugs. In de drie tot maximaal zes maanden waar nu in Nederland kennelijk op wordt aangestuurd, gaat dat niet. Ook waarschijnlijk niet met nabehandeling, die is over het algemeen te vrijblijvend. Deze bezuinigingen gaan in tegen elk wetenschappelijk bewijs. Een spijtige vergissing."
Verslaafde ouders
De bezuinigingen bij Triplex-Ex en de Emiliehoeve staat niet op zich. Binnen enkele maanden sluit de Parnassia Groep een verslavingskliniek met zestig plaatsen in het Brabantse Ossendrecht. De Haagse afkickliniek voor jongeren Mistral wordt teruggebracht tot een detox (ontwenning) in Den Haag. Daarnaast wordt er voor jongeren ook in Alkmaar een detoxafdeling geopend, die volgens de Parnassia Groep wordt gevolgd door een intensief programma buiten de kliniek.
Ook een programma van gemiddeld tien maanden voor verslaafde ouders is aangepast: niet langer wonen zij met hun kinderen in zelf gehuurde huizen in een straat op het Parnassia-terrein. De behandeling is ingekort tot drie maanden en verplaatst naar een nieuwe verslavingskliniek in Den Haag.
Druk
De Parnassia Groep verwijst in een reactie naar de druk van zorgverzekeraars en het ministerie van Volksgezondheid om zo'n 30 procent te bezuinigen op bedden. Maar deze instelling in het westen van het land is minder bezorgd over de consequenties dan Verslavingszorg Noord Nederland: "We innoveren voortdurend ons zorgaanbod voor deze groep", zegt een woordvoerder. "Behandelingen worden, met name op verzoek van patiënten, steeds minder in klinieken gegeven. Behandeling in de eigen wijk en buurt blijkt bij een grote groep het meest effectief te zijn. Waar het moet, behandelen we langdurig met verpleging en bed."