Hoe de minister ingreep bij de NZa
Door redacteuren Rinke van den Brink en Hugo van der Parre
Onder het kopje "Een zachte landing" beschrijft de klokkenluider Gotlieb in zijn dossier hoe de minister tussenbeide kwam.
Op 29 november 2011 wijzen de verantwoordelijke NZa-medewerkers een verzoek van het Oogziekenhuis af om twee miljoen euro extra te ontvangen. Het Oogziekenhuis heeft dat geld nodig om de exploitatie rond te krijgen. Want door veranderde tarieven dreigt het ziekenhuis in de rode cijfers te duiken. De zorgverzekeraars ondersteunen het verzoek van het ziekenhuis.
De NZa mag van de regels afwijken op grond van zijn "inherente afwijkingsbevoegdheid", maar daar zijn in dit geval geen argumenten voor, schrijft de directeur Zorgmarkten Cure van de NZa in de afwijzende beschikking. De deskundigen van de NZa vinden dat het Oogziekenhuis niet kan onderbouwen waarom dat wel en andere ziekenhuizen niet in aanmerking komen voor bijzondere steun. Bovendien kan het ziekenhuis in de onderhandelingen met de zorgverzekeraars hogere prijzen bedingen voor de zorg die het levert.
Op de stoep
Het Oogziekenhuis heeft het ministerie van VWS al eerder benaderd over de kwestie. En het laat het er niet bij zitten als de afwijzing van de NZa binnen is, zo blijkt uit een mailwisseling. In een mail van 10 januari schrijft een ambtenaar dat het Oogziekenhuis op bezoek komt bij zijn baas, Veronique Esman-Peeters, de directeur Curatieve Zorg en de op twee na hoogste ambtenaar op het ministerie. Haar medewerker vraagt om een toelichting op het besluit van de NZa.
Een dag later stuurt een NZa-manager de gevraagde toelichting en legt uit waarom het Oogziekenhuis geen extra geld krijgt. In de mail wijst de NZa er ook nog op dat het verlenen van extra steun concurrentievervalsing zou betekenen. "Oogziekenhuis kan hierdoor prijzen kunstmatig laag houden en wel schermen met superieure kwaliteit ten opzichte van andere ziekenhuizen."
Oplossing
Dan grijpt VWS in. "Onze minister wil graag een oplossing voor het Oogziekenhuis", schrijft de Directie Curatieve Zorg op 12 januari 2012 aan de NZa. "Veronique heeft richting Cees Sol (bestuurder Oogziekenhuis, Red.) aangegeven dat, indien het Oogziekenhuis haar unieke positie voldoende kan onderbouwen, een tijdelijke oplossing voor 2012 en 2013 mogelijk zou moeten zijn."
Het ministerie grijpt niet alleen inhoudelijk in. De onafhankelijke toezichthouder krijgt ook duidelijke instructies over de te volgen procedure. "Qua proces hebben we afgesproken op korte termijn een VWS-NZa-Oogziekenhuis overleg te beleggen dat een concluderend karakter zou moeten hebben." De mail besluit met de aankondiging dat de directeur Curatieve Zorg van het ministerie een paar dagen later contact zal opnemen met haar counterpart bij de NZa.
Tegen de wet
Een dag later antwoordt een manager van de NZa: "om met de deur in huis te vallen: ik voorzie problemen met deze zienswijze/proces." En: "VWS kan wettelijk geen individuele aanwijzingen geven, hierdoor staat enkel de route van verzoeken bij de NZa open met de mogelijkheden van bezwaar en beroep", schrijft hij. "Binnen deze context is een tripartiete overleg vreemd (zelfs ongewenst) en kan sowieso niet concluderend zijn. De gecreëerde verwachtingen inhoudelijk en procesmatig zijn wat mij betreft dan ook niet erg handig."
Ook uit verschillende andere e-mails die Arthur Gotlieb heeft opgenomen in zijn dossier blijkt dat de NZa-medewerkers zich verzetten, omdat het uitgangspunt is dat er nooit informeel wordt overlegd. "We zijn bestuursorgaan en dat vergt zorgvuldige besluitvorming", stelt een senior-beleidsmedewerker.
Geen media
Maar het overleg komt er onder druk van VWS toch. Het Oogziekenhuis moet een zachte landing maken. Gotlieb noteert: "Wat gebeurt hier? De NZa fluistert het Oogziekenhuis in hoe de instelling naast de jaarlijkse budgetsuppletie van 2 miljoen maximaal 1,25 miljoen per jaar erbij kan krijgen. Althans hoe een zo kansrijk mogelijk verzoek daartoe zou kunnen luiden." Volgens een naaste collega van Gotlieb wil de minister voorkomen dat het Oogziekenhuis de media opzoekt.
In maart stellen de NZa-medewerkers met tegenzin een memo op met een voorstel om het Oogziekenhuis 1,25 miljoen extra te geven. Om de regeling geheim te houden, krijgt de memo een bijzondere inleiding. Arthur Gotlieb in zijn dossier: "Boven de memo staat dan ook een tekst die ervoor moet zorgen dat dit document niet opvraagbaar zal zijn via de WOB. Met andere woorden: de buitenwereld mag er geen lucht van krijgen wat hier gaande is."
Eind maart dient het Oogziekenhuis een nieuw verzoek in voor extra geld, opgesteld volgens de aanwijzingen van de NZa zelf. Twee weken later krijgt het ziekenhuis 1,25 miljoen van de NZa.
Niet individueel
"De gang van zaken heeft", zo schrijft Gotlieb, "veel weg van een individuele aanwijzing van VWS, wat uiterst discutabel is (of niet toegestaan)." En daarin heeft Gotlieb de wet aan zijn zijde. "Een aanwijzing heeft geen betrekking op een individuele zorgaanbieder, ziektekostenverzekeraar of consument", staat in de Wet Marktordening Gezondheidszorg.
Voor reacties: rinke.van.den.brink@nos.nl en hugo.van.der.parre@nos.nl