"Cellen leeg door minder misdaad"
"We zijn ons beter gaan beveiligen. De drempel voor misdaad is daardoor hoger geworden." Criminoloog Jan van Dijk duidt het nieuws dat er meer cipiers zijn dan gevangenen.
Wat wijzen de misdaadcijfers uit?
"De criminaliteit in Nederland daalt, net als in heel de westerse wereld. Tot in de jaren negentig zag je internationaal een stijging, rond 1995 begon de criminaliteit af te nemen. Eerst in de VS, vanaf de eeuwwisseling volgden Nederland en de andere welvarende landen. Het verschil met vroeger ervaar je bijvoorbeeld in Amsterdam, waar de omgeving van de Zeedijk en de Nieuwmarkt rond 1990 een no-go-area waren door de drugshandel. Nu kun je daar ongestoord over straat."
Is dat te danken aan de welvaart?
"Vaak wordt gedacht dat misdaad voortkomt uit armoede en sociale ongelijkheid. In werkelijkheid speelt dat geen rol. De misdaad in de westerse wereld is juist gaan 'boomen' vanaf 1965, net toen de welvaart toenam. En tijdens de economische crisis, daalt de criminaliteit. Ook de strafmaat speelt een ondergeschikte rol. In de VS is de criminaliteit afgenomen, nadat vaker levenslang werd uitgesproken. Maar in landen waarin dat niet gebeurde, is het ook veiliger geworden."
Hoe valt de misdaaddaling dan te verklaren?
"Voor een klein deel is dat te danken aan de vergrijzing. Je ziet nu eenmaal niet zo veel boeven van 35 en ouder. Maar voor het grootste deel is dit het resultaat van een betere beveiliging. Denk aan bedrijven die bewakers inzetten en aan maatregelen die particulieren hebben genomen om hun huis te beschermen tegen inbraak. En kijk op hoeveel plaatsen bewakingscamera's hangen. De drempel voor misdaad is hoger geworden."
Het plan om gevangenissen te sluiten is zo bezien logisch.
"Dat staatssecretaris Teeven met dit plan kwam, was geen verrassing. Minder misdaad betekent minder veroordelingen. Je kon dit al lang zien aankomen. Tien jaar geleden heb ik minister Hirsch Ballin hierop al gewezen. Daar komt bij dat tegenwoordig soms taakstraffen worden uitgesproken in plaats van celstraffen. Of veroordeelden krijgen een enkelband."
Op Facebook wordt met ongeloof gereageerd op het nieuws dat er minder gevangenen zijn.
"De beleving van onze veiligheid is anders dan wat er werkelijk aan de hand is. Het is een emotioneel onderwerp en dat ontneemt het zicht op de feiten. Wat de cijfers ook zeggen, er wordt al snel geroepen om zwaardere straffen."