Veel aanleunwoningen steunloos

Duizenden bewoners van aanleunwoningen kunnen niet meer rekenen op ondersteuning en activiteiten als verzorgingstehuizen in de buurt sluiten. Dat blijkt uit een enquête van de brancheorganisatie voor zorgaanbieders Actiz.

Bij ruim een kwart van de sluitingen zeggen zorgaanbieders dat er geen alternatieve voorzieningen zijn in de omgeving voor mensen in een aanleunwoning.

Op dit moment gaan tientallen verzorgingstehuizen dicht. Aanleunwoningen blijven vaak bestaan, omdat de bewoners ervan zelfstandige huurcontracten hebben met een corporatie. Alleen wanneer de huizen rechtstreeks worden gehuurd van een zorgaanbieder, verhuizen de bewoners bijvoorbeeld mee naar een nieuwe locatie.

Zelfstandig

Mensen in een aanleunwoning kiezen voor zelfstandig wonen, maar met aansluiting bij een zorgvoorziening vanwege de sociale aanspraak of de behoefte aan zorg dichtbij. En juist dat raken ze kwijt als een tehuis sluit. Ze houden wel thuiszorg op maat.

Aan de enquête deden 144 zorgaanbieders mee, vooral grote zorgaanbieders met tehuizen in meerdere gemeenten. Alleen al die deelnemers hebben 2700 aanleunwoningen die door sluiting geen steun meer hebben van een tehuis. In totaal zijn er ongeveer 500 grotere zorgaanbieders.

Leefbaarheid

De verwachting is dat het aantal 'steunloze' aanleunwoningen verder toeneemt. Zo vecht Zonnehuisgroep Noord in Groningen nog voor het openhouden van hun dertien tehuizen in elf dorpen. Samen hebben ze 750 aanleunwoningen.

Sluiting betekent volgens bestuurder Bertil Droste veel voor de leefbaarheid in die dorpen. "In onze tehuizen zitten restaurants, markten, pinautomaten en stembureaus. Het zijn centra voor sociale activiteiten. Uit krimpdorpen verdwijnen veel voorzieningen. Zodra het tehuis ook nog sluit, is zo'n dorp een stap dichterbij een spookdorp."

Droste wil de tehuizen ombouwen naar ontmoetingsplaatsen om de leefbaarheid op het platteland in stand houden. Het is nog onzeker of dat lukt.

Ook in Soest wordt nu onderzoek gedaan naar de gevolgen van sluiting voor lokale voorzieningen. Sommige corporaties, waaronder Woonzorg, organiseren alternatieven in wijken waar tehuizen sluiten, zoals huiskamerprojecten. Maar dat is een uitzondering want corporaties zijn daartoe niet verplicht in de huurcontracten.

Eenderde sluit

Ruim dertig procent van de zorgorganisaties heeft al tehuizen gesloten of gaat dit binnenkort doen, blijkt uit de enquête. Veel tehuizen proberen door samenwerking met gemeenten en zorgkantoren open te blijven. Ze bekijken daarbij vooral of ze kamers zelfstandig kunnen verhuren, of kunnen ombouwen voor zwaardere zorg. Tweederde van de aanbieders wist zo sluiting van locaties te voorkomen.

De meeste zorgaanbieders geven aan dat ze tehuizen moeten sluiten omdat er minder zorgplaatsen worden vergoed, waardoor ze het financieel niet meer redden. Ook zegt een groot deel dat gebouwen verouderd zijn.

Veranderende zorg

De ouderenzorg verandert. Het kabinet wil dat meer mensen in de toekomst langer thuis blijven wonen. Zo moeten de vergrijzing en de langdurige zorg betaalbaar blijven. Ook zouden nieuwe generaties ouderen andere eisen stellen aan de manier waarop ze zorg en wonen willen combineren.

Staatssecretaris Van Rijn en minister Blok roepen gemeenten corporaties en zorgaanbieders op samen te werken aan oplossingen voor het behoud van voorzieningen op wijkniveau. Zij willen op hun beurt goed gaan bekijken welke wettelijke belemmeringen zij kunnen wegnemen, om te voorkomen dat er ook onnodig instellingen sluiten.

Vragen of opmerkingen, mail ardi.vleugels@nos.nl