Klokkenluider tegen wil en dank

Door redacteuren Rinke van den Brink en Hugo van der Parre

Arthur Gotlieb, in Groningen opgeleid tot bedrijfseconoom, werkte sinds 2000 als senior-beleidsmedewerker op de afdeling curatieve gezondheidszorg van de Nederlandse Zorgautoriteit en een van zijn voorgangers. Hij hield zich daar vooral bezig met het onderwerp dure geneesmiddelen.

Hij vindt dat de NZa doorgaans voldoende functioneert en belangrijk werk doet met het controleren van de besteding van de 90 miljard euro die jaarlijks in de zorg omgaan. Toch signaleert hij ook grote tekortkomingen in de organisatie. Hij heeft met name kritiek op het management en op de manier waarop zijn leidinggevenden met hem omgaan.

Herhaaldelijk doet hij pogingen om onzorgvuldigheden en wanbeleid aan te kaarten, maar dat ketst steeds af. Een paar keer heb ik de noodklok geluid, zonder resultaat, schrijft hij.

Slechte beoordeling

In december 2013 krijgt hij een slechte beoordeling. Dat is de aanleiding om in een dik dossier uit te leggen wat er volgens hem mis is met de NZa. Op 8 januari van dit jaar stuurt hij het pakket aan NZa-voorzitter Theo Langejan. Het is uitgegroeid tot 600 pagina's tekst, grondig gedocumenteerd en op wetenschappelijke wijze voorzien van duizenden voetnoten. Daarnaast heeft hij vele duizenden bewijsstukken op een DVD gebrand.

In zijn voorwoord schrijft hij:

"De omvang van mijn bezwaarschrift is uitzonderlijk. Zoiets kan alleen ontstaan wanneer een compleet managementteam zich jarenlang hermetisch afsluit voor elke vraag en ieder signaal. Het gaat nogal tegen mijn karakter in om de leiding op de korrel te nemen. Ik ervaar het dan ook als zeer belastend dit te moeten doen. Temeer daar de persoonlijke verstandhouding met betrokkenen in orde is" .

Zeshonderd pagina's verder, op de laatste bladzijde van het dossier, formuleert hij nogmaals zijn goede bedoelingen:

"De vinger heb ik op de gevoelige plekken gelegd. Ik ga ervan uit dat het management zijn voordeel zal doen met de punten die ik heb aangedragen. Was dit vertrouwen er niet geweest, dan had ik beslist niet de moeite genomen om deze zo grondig te beschrijven. Grijp het aan als bruikbaar organisatieadvies. Zie het als een cadeaubon. Sterker nog: zie het als een godsgeschenk, bedoeld om de NZa te behoeden voor een diepe val".

Zelfmoord

Toch wil hij geen klokkenluider zijn, "want een leven in een camper a la Ad Bos (van de bouwfraude, red.), is niet wat ik nastreef". En: "Wie gaat zingen, doet zoveel stof opwaaien, dat hij misschien omvalt als gevolg van de zelf veroorzaakte commotie. Uitgestoten en onbegrepen. Dan zit je thuis met een ernstig conflict".

Op 22 januari maakte de 50-jarige Gotlieb een eind aan zijn leven. Niets in het dossier wees op zo'n drastische daad. Zijn laatste woorden al helemaal niet:"Tot slot wens ik iedereen verbetering toe. Op mijn positieve inzet kunt u blijven rekenen."