Wat te doen tegen teken?
Het aantal teken in Nederland groeit, stellen wetenschappers van Wageningen UR nu al jaar na jaar vast. Een teek kan besmet zijn met de zogenoemde Borrelia-bacterie en die kan bij mensen de ziekte van Lyme veroorzaken. Deze infectieziekte blijft vaak beperkt tot huidproblemen, maar kan ook het zenuwstelsel aantasten en spier- en hartproblemen veroorzaken. De behandeling van de ziekte van Lyme kan bijzonder langdurig zijn.
Waar ligt deze teek op de loer?
De gevreesde teek (voor liefhebbers: de 'schapenteek' Ixodes ricinus) verblijft bij voorkeur in gemengde loofbossen met een ondergroei van bosbessen of varens. Ook in dennenbossen komt de teek voor, met name als er hoge grassen onder de bomen staan, evenals in de duinen en in stadsparken.
Teken klimmen in hun paringstijd omhoog in het struikgewas om zich vanuit die positie te kunnen vastklampen aan een zoogdier of vogel. Vaak zijn dat passerende kleine knaagdieren, maar ook het ontblote onderbeen van een mens is een dankbare stek. Vervolgens kan de teek zich overal op het menselijk lichaam nestelen, het liefst op warme vochtige plekken als knieholte, oksel, bilspleet, lies en bij kinderen ook op het hoofd, achter de haargrens en rond de oren.
Hoe kan ik voorkomen dat ik word gebeten?
Aanraking met de planten waarop de teken zitten, kan genoeg zijn om met het diertje te worden opgescheept. Teken zijn bovendien overdag én 's nachts actief. Daarom is het aan te raden om de onderbenen te bedekken met hoge sokken of een lange broek. Nog beter is het om die kleding in te smeren met DEET (diethyltoluamide), een stof die in vele middelen tegen muggen zit.
Na het verblijf in de natuur is het aan te raden kleren en schoenen buiten uit te kloppen. Wie echt geen risico wil lopen, wast de kleren ook nog eens op 60 graden.
Hoe ontdek ik een teek en wat moet ik dan doen?
De teek is met het blote oog te zien. De larve van een teek heeft een doorsnede van ongeveer een millimeter, een volwassen mannetje meet ongeveer 4 millimeter. Volgezogen met bloed is de teek al gauw zo groot als een erwt. Na enkele uren kan de beet beginnen te jeuken.
Tref je een teek aan, dan is dit wat je volgens Het Rode Kruis moet doen:
1. Verwijder de teek zo snel mogelijk. Dit kan met een puntig pincet of een speciale, bij de apotheek en drogist verkrijgbare 'tekentang'. Trek de teek er met één rechte beweging uit zodat er geen delen achterblijven, want ook die kunnen nog een besmetting veroorzaken. Als de teek zich nog niet heeft vastgezogen, lukt verwijderen ook vaak al met een stukje plakband of pleister.
2. Noteer waar op je lichaam en op welke datum de teek heeft toegeslagen.
3. Houd de plek in de dagen en weken na de beet goed in de gaten en kijk of er geen huidveranderingen optreden.
Heel belangrijk is nog de tip om tegen de teek geen zeep, ontsmettingsmiddel, alcohol of een soortgelijk middel te gebruiken, omdat deze de kans op besmetting zelfs lijken te vergroten.
Moet ik gelijk in paniek raken als ik een tekenbeet ontdek?
Nee, maar net doen of er niets aan de hand is, is dom. Vorig jaar bleek uit een onderzoek van het RIVM, via de Tekenradar, dat 2,7 procent van de mensen die door een teek waren gebeten en die teek hadden opgestuurd, de ziekte van Lyme hadden opgelopen.
Het meest voorkomende kenmerk van de ziekte van Lyme is een rode en soms blauwachtige of roze ringvormige plek op de plaats van de beet. Die vlek verschijnt op z'n vroegst enkele dagen na de beet, maar kan ook drie maanden later pas verschijnen. Binnen die drie maanden kunnen echter al griepachtige klachten en soms opzwelling van oorlel of tepel optreden. In een volgende fase kunnen er neurologische, gewrichts-, huid- en hartklachten ontstaan. Zenuwaandoeningen komen het meest voor, bijvoorbeeld verlamming van de gezichtsspieren of pijn en krachtvermindering aan een arm of been.
Is de ziekte van Lyme te behandelen?
Ja, en hoe eerder, hoe beter. De ziekte van Lyme wordt behandeld met antibiotica. Wordt die behandeling pas laat ingezet, dan neemt de kans toe dat er klachten blijven bestaan, zelfs als de Borrelia-bacterie al dood is. Het post-Lymeziektesyndroom, wordt dat wel genoemd. Daarom is het aan te raden om bij de eerste symptomen direct een huisarts te raadplegen.