Radarbliepjes en andere systemen
Het mysterie rond de verdwijning van vlucht MH370 van Malaysia Airlines houdt de hele wereld bezig. Zaterdag verdween het toestel met 239 mensen aan boord een uur na het opstijgen van de radar. Sindsdien is er niets meer van vernomen.
Eén van de theorieën is dat het toestel is gekaapt en dat alle communicatiesystemen zijn uitgezet. Volgens Steven Verhagen, voorzitter van Nederlandse Verkeersvliegers, is het inderdaad mogelijk om de communicatie vanuit het vliegtuig stop te zetten. "Als je dan geen radars meer passeert, ben je onzichtbaar."
Welke communicatiesystemen heeft een vliegtuig eigenlijk aan boord en hoe werken ze?
Radar
Luchtverkeersleiders krijgen via twee systemen gegevens binnen over de vliegtuigen binnen hun luchtruim: via de radar en de transponder.
Een radar zendt via een antenne radiogolven uit en ontvangt de door de objecten (in dit geval vliegtuigen) gereflecteerde radiostraling (echo) weer via een antenne. Op basis van de echo wordt de richting, afstand, hoogte en snelheid van het object bepaald.
Radar werkt niet als een vliegtuig meer dan 240 kilometer van de kust is verwijderd. Op zee is er nauwelijks radar om de signalen op te vangen en de piloten onderhouden dan contact met de verkeerstoren via de radio.
Transponder
De radar geeft geen informatie over de identiteit van het toestel. Dat gebeurt via de transponder, een apparaat aan boord van het vliegtuig dat automatisch een viercijferige code verstuurt als er een radarsignaal wordt ontvangen. Met deze code, die bij opeenvolgende radarstations binnenkomt, wordt de snelheid en de richting van het vliegtuig bepaald. Deze gegevens worden doorgestuurd naar de luchtverkeersleiding.
De transponder van vlucht MH370 stopte na een uur met het versturen van gegevens. Een militaire radar zou weer een uur later nog wel een signaal hebben opgepikt van het vliegtuig. Maar zonder transponder is het niet 100 procent zeker dat dit signaal afkomstig was van vlucht MH370.
ADS-B
Een betrekkelijk nieuw systeem is ADS-B (Automatic Dependent Surveillance Broadcast) dat gebruikmaakt van GPS, het Global Positioning System dat ook in mobiele telefoons zit. Dit systeem zat waarschijnlijk wel in het vliegtuig, maar wordt in Azië volgens Steven Verhagen waarschijnlijk niet gebruikt. Daarnaast werkt ook dit systeem niet boven zee en kan het handmatig worden uitgezet.
ACARS
Het Aircraft Communications Adressing and Reporting System (ACARS) verstuurt automatisch boodschappen over de staat van het vliegtuig. Dat kan variëren van informatie over de motoren tot een kapotte wc. Deze gegevens komen meestal binnen bij de vliegtuigfabrikant of de vliegmaatschappij.
In het geval van vlucht MH370 zou vliegtuigfabrikant Boeing nog uren nadat het vliegtuig was verdwenen informatie hebben binnengekregen via ACARS. De Maleisische autoriteiten ontkennen dat en zeggen dat de laatste ACARS-melding een half uur na het opstijgen is ontvangen. Ook het ACARS-systeem kan worden uitgezet.
Zwarte doos
Als een toestel in zee is gestort, zendt het geen signalen meer uit. De zwarte doos, met daarin opgeslagen alle vluchtgegevens en gesprekken in de cockpit, doet dat wel. Maar om die signalen op te vangen moet je er wel redelijk dichtbij zijn. Wonderlijk is dat de zwarte doos nog altijd niet is uitgerust met enige vorm van gps-zender, die het lokaliseren ervan een stuk eenvoudiger zou maken.
De mysterieuze verdwijning van Malaysia Airlines vlucht MH370 heeft binnen de luchtvaart een discussie op gang gebracht over de communicatiesystemen aan boord, zegt Steven Verhagen. Zou er niet in ieder vliegtuig een communicatiemiddel moeten zijn dat niet kan worden uitgezet?