Is het ronselen of een volmacht?

Stemmen ronselen. Dat is mogelijk gebeurd in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in Soest en Heusden. Ook bij eerdere verkiezingen is het wel eens gebeurd. Maar wat is ronselen precies? En wanneer wordt de wet overtreden?

In de Kieswet is een bepaling opgenomen waarin ronselen wordt uitgelegd. Volgens de officiële omschrijving is "het verboden om volmachtstemmen te ronselen (stelselmatig kiezers vragen namens hen te mogen stemmen)".

Onderhandse volmacht

Een kiezer kan een andere kiezer in zijn gemeente machtigen om voor hem of haar te stemmen. Dat heet een onderhandse volmachtstem. Een handtekening op de stempas is daarvoor voldoende. Iemand mag maximaal twee volmachten aannemen en dus niet een hele stapel. Dat is in de Kieswet opgenomen. Ook mogen die twee extra stemmen alleen tegelijk met de eigen stem worden uitgebracht.

Volgens secretaris-directeur van de Kiesraad Melle Bakker is eigen initiatief van de kiezer het belangrijkste element bij een volmacht. "Als iemand niet in staat is om zelf te gaan stemmen, dan kiest diegene zelf iemand anders die dat voor hem mag doen."

Grijs gebied

Het verschil tussen op eigen initiatief een stempas afgeven of een stempas weggeven aan een ronselaar is een grijs gebied. "Een politieke partij mag wel aanbieden om te bemiddelen voor een kiezer, maar wat niet mag is langs de deuren gaan als kandidaat-raadslid om te vragen om stempassen", zegt Bakker.

Iemand die zelf niet gaat stemmen maar dat aan een ander vraagt, moet in voldoende vertrouwen iemand hiervoor aanwijzen.

Geen controle

Volgens Bakker van de Kiesraad is er geen echte controle op onderhandse volmachten. Gemeenten hebben er geen invloed op omdat mensen thuis hun handtekening op een stempas kunnen zetten en die pas daarna direct aan een ander geven.

Daar is ooit voor gekozen om het mensen zo gemakkelijk mogelijk te maken en meer mensen naar de stembus te lokken. "We nemen dit punt zeker mee in de evaluatie van de verkiezingen", zegt Bakker.