NOS NieuwsAangepast

Nederlandreis deed Cosimo goed

Door redacteur Lambert Teuwissen

In de winter van 1667 konden de Amsterdammers iets uitzonderlijks zien op het ijs van de dichtgevroren grachten: de Toscaanse prins Cosimo de' Medici, die zich met zijn gevolg uitstekend vermaakte met de schaatsende Nederlanders.

"De gemoederen van de mensen hier raken toch wel behoorlijk verhit, ze geven zich dag en nacht over aan vrolijke ijspret. Sommigen van ons raakten er ook door aangestoken en waagden zich op het ijs", staat te lezen in het verslag van twee reisgenoten, dat vandaag in vertaling verschijnt. Een van de Italianen vermaakte zich zo goed, dat hij een dag later "met een verhoogde pols" verstek moest laten gaan.

"Ik denk dat hij heel erg verbaasd is geweest. Cosimo was nog jong en kende de wereld wel uit brieven en kaarten, maar was Italië nog nooit uit geweest", zegt Lodewijk Wagenaar, die het boek bezorgde. "Het was een wonderlijke belevenis."

Huwelijksperikelen

Cosimo bezocht Nederland van december 1667 tot februari 1668, en nog eens in juni en juli 1669. Zelden bracht zo'n voornaam persoon zo'n lange tijd door in Nederland. "Het is behoorlijk uitzonderlijk, iemand van die komaf, een vorstenzoon, die een grand tour doet naar Nederland. En dat hij nog een tweede keer komt, is helemaal uitzonderlijk."

De reis was overigens uit noodzaak geboren. "Het verhaal wil dat hij ging wegens huwelijksperikelen", legt Wagenaar uit. "Zijn vrouw, Marguerite Louise d'Orléans, kon niet goed aarden aan het stijve hof van Toscane. Bovendien was het huwelijk gearrangeerd en was zij verliefd op iemand anders. Cosimo's vader heeft toen waarschijnlijk gezegd: 'ga maar op reis'."

Incognito

De Italiaanse troonopvolger had een drukke agenda. Ontmoetingen met raadspensionaris Johan de Witt ("een fijnzinnige geest"), Michiel de Ruyter ("een sterke, robuuste man"), de toekomstige Willem III en de beroemde kaartenmaker Blaeu. Bezoekjes aan de Dom in Utrecht (voordat het middenschip instortte), de pakhuizen van de VOC en zelfs de beroemde kei van Amersfoort ("omdat er niets te zien was zijn we in lachen uitgebarsten").

"Ik denk dat hij een fantastische tijd heeft gehad, mede mogelijk gemaakt door zijn goedgevulde beurs en de uitstekende contacten die hij had", zegt Wagenaar.

In het verslag valt te lezen dat de Nederlandse notabelen zich soms geen houding wisten te geven bij de prins, die nadrukkelijk incognito wilde blijven. Ze wilden graag gehoor geven aan zijn wens, maar hem wel de eer verlenen die bij zijn status paste. "Het bleef toch een prins en je weet maar nooit!"

Lege zaal

In Amsterdam leverde dat kluchtige taferelen op. Een diner en een officiële ontvangst op het stadhuis wees Cosimo af, maar hij was wel te porren voor theaterbezoek. Zijn verzoek om aan het uitje vooral niet te veel ruchtbaarheid te geven, werd verkeerd uitgelegd.

"Toen hij met zijn gevolg bij de schouwburg aankwam, bleek dat daar alleen maar de burgemeesters en wat andere hotemetoten waren. De zaal was verder leeg. Geen publiek en nauwelijks dames, terwijl hij zich daar eigenlijk wel op had verheugd", lacht Wagenaar.

Achteringang

Een enkele keer had het publiek wel door dat er een prominente reiziger in het land was. Zo leidde een dagje Leiden tot hysterische taferelen. "Door al die nauwe straatjes en kleine bruggetjes kwam hij haast niet vooruit en hij vluchtte terug in zijn koets om niet te worden geplet in het gedrang."

Toen datzelfde dreigde te gebeurden op de Dam in Amsterdam, besloot hij zijn gevolg in vol ornaat door de voordeur van het stadhuis te sturen, terwijl hijzelf door een achterdeur naar binnen sloop.

Rembrandt

Wagenaar denkt dat Cosimo vooral heeft genoten van Amsterdam. "Het is nu een monumentale stad, maar toen was het een nieuwe, moderne stad, waar werd gewerkt aan uitbreidingen. Het bruiste er en was ongelooflijk spannend."

"Bovendien krijg ik de indruk dat hij daar eigenlijk niet zo opviel. Er waren ook kooplui met mooie kleren. Er gebeurde zo veel, met al die schepen en mensen, dat het bijzondere toch minder opviel. Hij kon vrij makkelijk in Amsterdam rondlopen en heeft er om die reden ook van genoten."

Cosimo zal er ongetwijfeld nog wel eens aan hebben teruggedacht toen hij, teruggekeerd naar Toscane en zijn verzuurde huwelijk, de Rembrandts bekeek die hij bij de meester zelf had gekocht.

Een Toscaanse prins bezoekt Nederland - Lodewijk Wagenaar en Bertie Eringa - Bas Lubberhuizen - ISBN:9789059373709

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl