De armste president ter wereld

Door correspondent Latijns-Amerika Marc Bessems

Hij ziet er uit als een bejaarde boer. Te lange teennagels steken uit afgetrapte sandalen en zijn trainingsbroek is een tikkeltje te kort. Jose Mujica, president van Uruguay, geeft geen zier om uiterlijk vertoon.

De 79-jarige oud-guerrillastrijder is uitgegroeid tot de nieuwe held van links in Latijns-Amerika en ook buiten het continent groeit de populariteit van 'de armste president ter wereld'. Zijn sobere manier van leven oogst bewondering en sinds Uruguay als eerste land ter wereld marihuana legaliseerde, ontvangt hij met grote regelmaat buitenlandse journalisten.

Rare vogel

Ik ben bij Mujica thuis, op zijn krappe boerderij even buiten de hoofdstad Montevideo. Een uitdaging voor mijn cameraman, die zijn kont nauwelijks kan keren in de veel te donkere woonkamer. Er is geen zitbank of televisie te bekennen en het hele huisje is niet groter dan tachtig vierkante meter. En dan te bedenken dat Mujica zo kan intrekken in het presidentieel paleis.

"Het vertrouwen in politici is overal tot een dieptepunt gedaald. Te veel collega's zijn corrupt", zegt Mujica, in een poging zijn eigen populariteit te duiden. "Dan zien mensen zo'n rare vogel als ik, iemand die woont zoals zij, in een doorsnee huis. Dat valt op. Daar kan ik niets aan doen. Eigenlijk zou het normaal moeten zijn dat presidenten wonen zoals ik. Want het idee van een republiek is juist dat niemand beter is dan een ander."

Linkse rakker

Mujica ergert zich aan journalisten die hem omschrijven als arme president. "Ik ben niet arm, ik leef sober. Dat is iets anders. Mijn definitie van armoede is die van Seneca: mensen die veel nodig hebben zijn arm, want zij hebben nooit genoeg."

De president doneert negentig procent van zijn salaris aan goede doelen. "Ik heb het niet nodig. Mijn vrouw heeft ook een prima inkomen, het is gewoon te veel. Anderen kunnen het geld goed gebruiken en daarom geef ik het weg."

Mujica is in hart en ziel een linkse rakker. Tijdens de militaire dictatuur in de jaren zeventig vocht hij tegen de militairen. Hij was lid van de linkse Tupamaros stadsguerrilla. "Ik heb het geprobeerd, hoor, om de wereld te veranderen. Maar het is niet gelukt. Ik heb er veertien jaar gevangenisstraf aan overgehouden", vertelt Mujica.

Liefde

De president is de motor achter de legalisering van marihuana. "We doen dit omdat de criminaliteit de spuigaten uitloopt. Uruguay heeft veel te veel mensen in gevangenissen opgesloten vanwege drugshandel. Het aantal moorden is toegenomen. En mensen die drugs gebruiken zijn volledig overgeleverd aan de grillen van de drugshandelaren. De traditionele aanpak werkt niet en daarom slaan we deze nieuwe weg in."

Mujica benadrukt dat hij niet van plan is het gebruik van drugs te gaan stimuleren. "Alle verslavingen zijn slecht. De enige verslaving die de moeite waard is, is de liefde. "

De overheid gaat straks de productie en distributie van marihuana reguleren. Geregistreerde gebruikers kunnen uiterlijk vanaf 1 mei hun eigen, legale wietplantjes telen of kopen marihuana bij de apotheek. Een aanpak die veel verder gaat dan de Nederlandse: bij ons worden softdrugs alleen maar gedoogd.

Tomatensaus

Dan wordt het interview beëindigd: ik moet echt even iets proeven. "Tomatensaus, maar niet zoals ze die in Europa maken", zegt de president enthousiast. Zijn pretogen moedigen me aan om het brouwseltje te proberen. Vijftien dagen lang liggen de tomaten uit eigen tuin al te fermenteren in een bak in de presidentiële keuken. "Kan je dat wel eten?", vraag ik bezorgd. Het was de afgelopen dagen bloedheet in Uruguay. "Nou en of", bevestigt de gezagsdrager.

Aan zijn voeten ligt Manuela, zijn 18-jarige hond met drie pootjes. "Manuela is een verwend nest. Ze is de enige hond die eten krijgt dat door een president werd bereid", grapt Mujica, terwijl hij een plastic bakje uit de koelkast haalt. Gehakt met uitjes voor Manuela.

Een doodgewoon tafereel en een man die graag met beide benen op de grond blijft staan. "Je moet bescheiden blijven", verklapt de president. "Mensen denken vaak dat ze het centrum zijn van de wereld, dat ze een belangrijke positie hebben. Maar als je de pijp uitgaat, draait de wereld gewoon door, alsof je er nooit bent geweest."