Spionage gaf shorttrack kickstart
In 1986 werden 'we' wereldkampioen. In 1987 ook. In respectievelijk Chamonix en Montreal won Nederland goud. In welke sport? Shorttrack.
Een ondergeschoven kindje. Zo voelden de Nederlandse pioniers op shorttrackgebied zich. "Ik wil niet veel zeggen, maar we waren wel goed, hoor", zegt Peter van der Velde, individueel wereldkampioen in 1988. "Wij hebben het shorttrack op de kaart gezet."
En daarmee is in een notendop de start van de sport in Nederland verteld. Niet de schaatsbond, maar enkele liefhebbers maakten de eerste spreekwoordelijke meters. Bij de KNSB draaide in de jaren tachtig alles om het langebaanschaatsen. Geen cent ging uit naar die andere tak binnen de sport. En dus grepen de eerste beoefenaars alle middelen aan om zich verder te ontwikkelen. Zelfs spionage.
Gestolen
1980. Tijdens de vijfde wereldkampioenschappen shorttrack in Milaan heersen de Canadezen. Gaétan Boucher, de man die in die jaren vijf keer het WK-podium haalde, wordt overtuigend wereldkampioen. De Nederlanders blijven ver achter, met standaard ijzers die normaal gesproken prima werken op de langebaan.
"We konden er niet van winnen", zegt Wim den Elsen tegen het programma Andere Tijden Sport, dat op zondag 2 februari een aflevering wijdt aan de opkomst van de sport. "En Boucher wilde zijn schaatsen niet laten zien." De Canadezen houden de schaatsen angstvallig verborgen in koffertjes.
Dus grijpen de Nederlanders naar andere middelen. Terwijl de concurrentie aan het diner zit, zien ze hun kans schoon. "Ik moest het weten", bekent Den Elsen. "Dus ik heb ze uit het koffertje gehaald, aantekeningen gemaakt, fotootje genomen. Alles doorgekeken. En toen hebben we het koffertje terug in de tas gedaan, tas dicht en klaar. Vervolgens zijn we die schaatsen zelf gaan maken."
Wereldtop
Het geheim van de Canadezen zat 'm in schoenen van polyester. Die waren veel steviger dan de conventionele noren en zorgden ervoor dat de bochten beter genomen konden worden. Menno Boelsma, zelf shorttracker, ging de schaatsen fabriceren. Niet veel later kwamen de successen. Boelsma: "Ons hele team ging op deze schaatsen rijden. En zo hebben we de aansluiting met de wereldtop gemaakt."
In 1986 was de eerste wereldtitel als team een feit. In 1987 was er opnieuw teamgoud, maar ook een eerste individuele (bronzen) medaille voor Charles Veldhoven. In 1988 pakte Van der Velde het eerste (en voorlopig laatste) individuele WK-goud voor Nederland. Op de Olympische Spelen van Calgary was er ook succes: twee keer goud, twee keer zilver en één keer brons.
Echter: in 1988 was shorttrack nog slechts een demonstratiesport. Om die reden zag het NOC*NSF en de KNSB de shorttrackers ook niet als volwaardige leden van de equipe. "Wij beschikten als enige land niet over de olympische kledij", weet Veldhoven nog. "Ze namen ons niet serieus."
Het gebrek aan erkenning zou in 2007 nog altijd bestaan, bij het jubileumgala ter ere van 125 jaar KNSB. "Alle kampioenen werden opgenoemd. Van marathonschaatsers tot kunstrijders. Er was ook een diaprojector waarop alle kampioenen geprojecteerd werden. En wat denk je? Helemaal niets", verbaasde wereldkampioen Van der Velde zich. "Mij zien ze daar nooit meer."
Zondag 2 februari
In totaal werd de aflossingsploeg van Nederland vier keer wereldkampioen: in 1986, 1987, 1989 en 1990. Na de laatste wereldtitel (op de WK in Amsterdam) viel de eerste gouden generatie uiteen - vlak voor de Winterspelen van 1992 in Albertville, waar shorttrack voor het eerst een volwaardige olympische sport was.
Op zondag 2 februari is de aflevering 'Pionieren in de polder' van Andere Tijden Sport te zien op Nederland 1 en NOS.nl, vanaf 22.15 uur.