"Pestuitbraken door zelfde bacterie"

De twee grootste pestepidemieën uit de geschiedenis werden veroorzaakt door dezelfde bacterie en deze is nog niet uitgestorven.

Dat zeggen Canadese wetenschappers na dna-onderzoek op twee pestslachtoffers, die zo'n 1500 jaar geleden stierven tijdens de eerste wereldwijde pestpandemie.

Skeletten

Uit de gebitten van de skeletten haalden de onderzoekers DNA-sporen. Daarmee konden ze een zogeheten 'genoom' reconstrueren; het deel van een bacterie dat erfelijke informatie bevat.

Op basis van deze gegevens stellen de wetenschappers dat het om dezelfde bacterie gaat die later tijdens de Middeleeuwen een nieuwe pandemie zou veroorzaken.

Van de pestgevallen die tegenwoordig voorkomen, was al bekend dat deze door dezelfde bacterie worden veroorzaakt als die bij de uitbraak in de Middeleeuwen.

Geen toevalstreffers

"Het feit dat deze twee pandemieën door een en dezelfde bacterie werden veroorzaakt, toont dat dit geen toevalstreffers waren", zegt een van de onderzoekers.

Bij de eerste grote pestuitbraak, rond het jaar 540 na Christus, kwamen naar schatting wereldwijd zo'n 25 miljoen mensen om. Tijdens de Middeleeuwen brak in Europa de pest opnieuw uit; toen bezweken zo'n 100 miljoen mensen aan de ziekte.

Knaagdieren

De pestbacterie wordt overgedragen door vlooien die bepaalde knaagdiersoorten bij zich dragen. Via de knaagdieren kan de bacterie bij mensen terechtkomen, zoals in de Middeleeuwen veel gebeurde met ratten.

"De mens dringt steeds verder door in de natuurlijke leefomgeving van knaagdieren, dus het kan niet lang duren voordat we opnieuw op grote schaal met deze bacterie in aanraking komen."

Antibiotica

Een nieuwe pestepidemie zal volgens de wetenschappers lang niet zulke desastreuze gevolgen hebben als de bekende pandemieën uit de geschiedenis. "De pest zal blijven voorkomen, maar met de antibiotica van tegenwoordig zouden we een wereldwijde uitbraak moeten kunnen voorkomen", zegt de leider van het onderzoek.

Hij voegt eraan toe dat de mens wel alert moet blijven. "Als er ergens plotseling heel veel knaagdieren overlijden aan de pest, dan moeten we op onze hoede zijn."

Tweede Wereldoorlog

De pest veroorzaakt hoge koorts, ernstige misselijkheid en zwellingen in oksels en liezen. Jaarlijks overlijden nog enkele duizenden slachtoffers aan de ziekte; vooral in Oost-Europa, Afrika, Azië en Zuid-Amerika.

In de Tweede Wereldoorlog gebruikte Japan de pest als biologisch wapen, door doelbewust Chinese krijgsgevangenen te infecteren.