Oekraïne: wat je moet weten
Het is al weer twee maanden geleden dat het Onafhankelijkheidsplein in Kiev volliep met anti-regeringsdemonstranten. Ze zijn er niet meer weggegaan. Wat is er aan de hand in het grootste land van Oost-Europa?
Waar gaat het protest over?
Het gaat allemaal om de vraag die Oekraïne al zo lang verdeelt: kiest het land voor Europa of voor Rusland? Tot eind november lijkt het erop dat president Janoekovitsj voor Brussel kiest door een handelsverdrag met de EU te tekenen. Maar kort voor de top waar dat moet gebeuren, laat de pro-Russische president tot ieders verbazing weten dat er voorlopig geen deal komt.
Pro-Europese oppositiepartijen zijn verbijsterd. Hun aanhangers gaan de straat op. Aanvankelijk zijn het enkele duizenden betogers, maar dat aantal groeit snel.
Europese politici ruiken onraad na het besluit. Ze klagen dat Oekraïne onder druk is gezet door Rusland. Dat ziet de vroegere satellietstaat liever in de eigen invloedssfeer en dreigt met sancties als Oekraïne toenadering zoekt tot het Westen. En dat is precies wat Brussel probeert: Oekraïne losweken van Rusland.
NOS-correspondent Chris Ostendorf vergelijkt het getouwtrek om Oekraïne met het spel Risk. "De grootmachten Europa en Rusland proberen de landkaart te verdelen", zegt hij.
Rusland maakt overigens handig gebruik van de impasse tussen Kiev en Brussel. Half december belooft president Poetin de gasprijs met eenderde te verlagen en voor miljarden aan obligaties op te kopen. Het is koren op de molen van de Oekraïense oppositie.
Wat willen de betogers?
De demonstranten op het Onafhankelijkheidsplein willen dat Janoekovitsj onder het juk van Rusland vandaan komt en dat-ie kiest voor Europa. Maar de keuze voor Europa of Rusland is niet het enige waarover de betogers zich druk maken. Ze zijn ook boos over een wet die het moeilijker maakt om demonstraties te houden.
Die wet wordt half januari in razend tempo door het parlement geloodst en ondertekend door Janoekovitsj. In de wet staat onder meer dat er geen tenten in de openbare ruimte mogen staan en dat het dragen van helmen en maskers verboden is. Maar precies die dingen doet EuroMaidan, zoals de protestbeweging wordt genoemd.
Dan, een week geleden, slaat de vlam in de pan. Bij het tot dan toe vreedzame protest vallen de eerste doden. Het ene spoedoverleg volgt sindsdien het andere op, maar zonder grote resultaten. Inmiddels is het protest ook overgeslagen naar het oosten, dat traditioneel meer gericht is op Rusland.
Wat gebeurt er vandaag?
Het Oekraïense parlement vergadert vanochtend over toezeggingen die Janoekovitsj heeft gedaan. Hij wil een deel van de anti-demonstratiewet intrekken en zijn kabinet herschikken. Ook wordt gesproken over een amnestieregeling voor gevangengenomen actievoerders.
Maar wat er in het parlement ook wordt besloten: het is de vraag of de betogers daarmee tevreden zijn. Zij eisen dat Janoekovitsj aftreedt.
Saillant detail: president Poetin is vandaag in Brussel voor topoverleg met Europa. Ook daar staat de crisis in Oekraïne centraal.