Tijd Italiaanse coalities lijkt voorbij

Door correspondent Rop Zoutberg

De tijd van regeringscoalities in Italië lijkt voorbij. Vanaf vandaag praat het Italiaanse parlement over een voorstel dat de kieswet ingrijpend verandert. Worden de plannen aangenomen, dan kan in de toekomst steeds een partij rekenen op een meerderheid in het parlement. Maar volgens critici schakelt de nieuwe kieswet de kleine politieke partijen uit.

Volgens de plannen krijgt in de toekomst de partij of coalitie die 35 procent van de stemmen haalt automatisch 55 procent van de zetels in de Kamer en Senaat. Haalt geen van de partijen of coalities de drempel van 35 procent van de stemmen, dan volgt een tweede ronde tussen alleen de twee grootste groepen. Ook wordt er een drempel ingesteld om als partij zitting te krijgen in de kamers.

Acht jaar gesproken

Er is in Italië zeker acht jaar gesproken over een nieuwe kieswet, die moet voorkomen dat bij toekomstige verkiezingen de grote politieke partijen in onverenigbare blokken tegenover elkaar eindigen. Dat laatste gebeurde ook na de algemene verkiezingen van 2013.

Toen werd alleen na enorme druk van president Napolitano een akkoord gesloten tussen de centrumlinkse Democratische Partij (PD) en het Volk van de Vrijheid (PdL) van Silvio Berlusconi.

Matteo Renzi

Het wetsvoorstel voor de nieuwe wet is afkomstig van Matteo Renzi, sinds eind vorig jaar leider van de PD. Renzi kan rekenen op grote steun binnen zijn partij en wordt door velen gezien als de toekomstige premier van Italië.

Maar de jonge en charismatische Renzi (hij is pas 39) kreeg ook onmiddellijk forse kritiek door het sluiten van een akkoord over de kieswet met uitgerekend Berlusconi. Het lijkt Renzi amper te beïnvloeden: hij nodigde eerder deze maand de wegens corruptie veroordeelde Berlusconi voor het eerst van zijn leven uit in het partijkantoor van de PD.

"Berlusconi voert nog altijd een van de grootste partijen in dit land aan. Daarom praat ik met hem", pareerde Renzi de kritiek tijdens een persconferentie. En in een verwijzing naar de hond van Berlusconi: "Wat had ik dan moeten doen? Met Dudu gaan onderhandelen?"

Grote grap

PD-voorzitter Gianni Cuperlo stapte uit protest over de besprekingen met Berlusconi op. Ook Beppe Grillo, aanvoerder van de Vijfsterrenbeweging (M5S) is verontwaardigd.

Na vragen van de NOS over de plannen voor de nieuwe kieswet sprak Grillo over "een grote grap". "Waar hebben we het over? Een voorstel van twee heren (Renzi en Berlusconi) dat maar bedoeld is om mij uit te schakelen? Wat zijn dat voor besprekingen met Berlusconi die uit de Senaat is gezet en alleen onder politiebegeleiding bij de PD naar binnen durft?"

Het Constitutioneel Hof oordeelde in december dat de huidige Italiaanse kieswet ongrondwettig is, onder meer omdat kiezers geen voorkeursstem op kandidaten kunnen uitbrengen. Opmerkelijk komen de voorstellen zoals die vanaf vandaag in het parlement worden besproken niet aan dit punt tegemoet. Daarmee is het de vraag of de beoogde kieswet de toets van het Constitutioneel Hof kan doorstaan.

Naar verwachting stemt het parlement over een week over de voorstellen voor de nieuwe kieswet.