"Financiën, DNB nalatig bij SNS"
SNS Reaal had van De Nederlandsche Bank geen goedkeuring mogen krijgen voor de overname van de vastgoedportefeuille Property Finance van ABN Amro. Het risico was te groot, concludeert de Evaluatiecommissie Nationalisatie SNS Reaal in een rapport over de nationalisatie en de rol daarbij van Financiën en DNB.
Bovendien wist DNB al jaren dat Property Finance zaken deed met klanten die banden hadden met Nederlandse topcriminelen. Ook daar heeft DNB niet adequaat op gereageerd, stelt de commissie (.pdf). SNS nam zeven dubieuze klanten over van ABN Amro, die 160 miljoen euro aan krediet hadden bij Property Finance.
Toen SNS eind 2008 750 miljoen euro staatssteun kreeg had Financiën volgens de evaluatiecommissie schoon schip moeten maken. Maar de commissie stelt vast dat de commissarissen die de overheid aanstelde niet in staat waren om effectief het publieke belang te waarborgen.
Haalbare kaart
De verkoop en afsplitsing van delen van SNS Reaal waren wellicht in 2009 nog mogelijk geweest, maar dat was in 2012 geen haalbare kaart meer. Pas in de tweede helft van 2012 nam Financiën de regie over. Toen waren de problemen eigenlijk al onoplosbaar.
Ook werd pas op het laatste moment informeel contact gezocht met de Europese Commissie over een oplossing waarin de andere Nederlandse banken een rol speelden. Maar Brussel liet weten dat banken met staatssteun niets mogen overnemen.
De val van SNS Reaal is een klassiek geval van een bankencrisis waarbij een bedrijf zich vertilt aan een deel van de activiteiten en kapseist.
SNS werd op 1 februari 2013 genationaliseerd nadat de bank in zwaar weer terecht was gekomen door enorme verliezen op de portefeuille met vastgoedfinancieringen. Allerlei plannen met Nederlandse banken en private investeerders liepen op niets uit. De aandelenkoers was gedecimeerd en spaarders haalden hun geld weg.
Interventiewet
De Evaluatiecommissie concludeert dat met de nieuwe Interventiewet in de hand, de nationalisatie op dat moment de enige oplossing was. Niet ingrijpen zou de Nederlandse samenleving veel meer gekost hebben.
De Interventiewet was opgetuigd na de nationalisatie van ABN Amro. Op grond van de Interventiewet moesten aandeelhouders, obligatiehouders en de financiële sector meebetalen, zodat de rekening niet volledig bij de staat, en dus de belastingbetalers, zou komen te liggen.
Gevolgen
"Het rapport is stevig. DNB en Financiën hebben in de aanloop naar de crisis steken laten vallen en er tijdens de crisis onvoldoende bovenop gezeten. Dat is de toezichthouder en uiteindelijke verantwoordelijke overheid zeker te verwijten", zegt economie-redacteur André Meinema. "Want als zij het niet doen wie dan dan wel?"
Het is de vraag of met dit rapport in de hand, over de rol van de toezichthouder en de overheid in de aanloop naar de nationalisatie, de verantwoordelijke bestuurders en bewindspersonen kunnen worden aangepakt. André Meinema denkt dat dat lastig is. "Bij de opstelling van het stevige rapport is gekeken met de ogen van nu en is gebruikgemaakt van de kennis van nu."