Vredesconferentie Syrië van start
Na een jaar aan voorbereidingen begint vandaag de vredesconferentie over Syrië. Tientallen landen en organisaties doen eraan mee. Maar niemand houdt rekening met een doorbraak.
De partijen beginnen met hun overleg in de Zwitserse stad Montreux. Als het daar niet spaak loopt, komt er vrijdag een vervolg in Genève.
Waarom wordt deze top gehouden?
Vorig jaar spraken de Amerikaanse minister Kerry van Buitenlandse Zaken en zijn Russische collega Lavrov af dat ze zouden gaan proberen om de strijdende partijen bij elkaar te krijgen voor overleg. Zo wilden zij een einde maken aan het bloedvergieten.
Het plan kwam in een stroomversnelling na een gifgasaanval in een buitenwijk van de Syrische hoofdstad Damascus. Daarbij kwamen honderden mensen om het leven.
De VN-Veiligheidsraad kwam bijeen en nam in september een resolutie aan waarin werd bepaald dat de chemische wapenvoorraad van Syrië vernietigd moet worden. Ook stond er in resolutie 2118 dat er zo snel mogelijk een top moest komen.
Er kwam een routekaart voor vrede, waarin een overdracht van de macht in Syrië beschreven werd. Maar veel kwam daar tot nu toe niet van terecht.
Verschillende pogingen om de partijen rond de tafel te krijgen liepen op niets uit, voornamelijk omdat niet duidelijk was wie de Syrische oppositie moest vertegenwoordigen. Daarnaast wilde de oppositie niet overleggen met vertegenwoordigers van de huidige regering.
In november vorig jaar deed secretaris-generaal Ban Ki-moon van de VN een nieuwe poging. Hij prikte een datum, 22 januari, en de concrete voorbereidingen begonnen.
Hoe staat de Syrische regering ertegenover?
Een paar dagen nadat Ban met zijn datum was gekomen, maakte de Syrische regering bekend een delegatie te sturen. Maar een woordvoerder voegde daar meteen aan toe dat zij de macht niet zal overdragen en dat president Assad niet zal opstappen, zoals de oppositie wil.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken schrijft in een verklaring dat het Syrische doel van de conferentie is "het elimineren van terrorisme in het land". De regering beschrijft de opstandelingen steevast als terroristen.
Assad wil dat een eventueel akkoord via een referendum wordt voorgelegd aan het volk. Hoe hij zo'n referendum voor zich ziet, is niet duidelijk.
Is de oppositie bij de conferentie?
De oppositie in Syrië is niet verenigd in een groep. Er zijn talloze groeperingen, met verschillende belangen.
De enige groep die bij de conferentie aanwezig is, is de Syrische Nationale Coalitie, die door het westen wordt gesteund. In Syrië zelf is dit niet zo'n grote groep. De extremistische groeperingen die grote delen van Syrië in handen hebben, willen niets met de Syrische Nationale Coalitie te maken hebben en komen niet naar Zwitserland.
De Syrische Koerden, die strijden voor onafhankelijkheid en zowel tegen de regering als tegen de extremisten vechten, hebben geen uitnodiging gekregen.
Hoe zit het met Iran?
De conferentie leek al te mislukken voor hij überhaupt was begonnen. Ban Ki-moon had Iran een uitnodiging gestuurd voor de conferentie. Iran is een belangrijke bondgenoot van Syrië.
De uitnodiging leidde tot boze reacties van de Verenigde Staten en de Syrische Nationale Coalitie. De oppositiegroep stelde de VN een ultimatum: als Iran kwam, zou de coalitie thuisblijven.
Na driftig overleg tussen de VN, Rusland, de VS en Iran trok Ban zijn uitnodiging in. Dat leidde weer tot teleurstelling bij verschillende landen, waaronder Nederland. Ook Rusland is van mening dat Iran erbij had moeten zijn.
Wat kunnen we verwachten van de top?
De kans is erg klein dat er snel een vredesakkoord komt. Dat de twee partijen voor het eerst sinds het begin van de burgeroorlog aan een tafel zitten, is waarschijnlijk voor de VN, Rusland en de VS al een kleine overwinning.
De regering en de oppositie staan lijnrecht tegenover elkaar. De Syrische Nationale Coalitie eist dat Assad aftreedt. Er moet een interimregering komen, die de weg vrijmaakt voor democratie. Voor de Syrische regering is het overdragen van de macht geen optie.
Zelfs als er een akkoord wordt bereikt, is de kans erg klein dat de oorlog voorbij is. De meeste opstandelingen in Syrië negeren de conferentie en zullen gewoon blijven vechten. Sommige groepen zien het zelfs als verraad dat de Syrische Nationale Coalitie erbij aanwezig is.
De organisatoren zien de conferentie waarschijnlijk als een eerste stapje in een proces dat nog lang gaat duren, mogelijk jaren. Misschien lukt het hen wel om een paar concrete dingen te bereiken, zoals een verbetering in de hulpverlening.