Rutte loopt op eieren in Israël

Door politiek verslaggever Wilco Boom

In zijn zoektocht naar economische kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven leidt premier Rutte dit weekeinde een handelsmissie in Israël en de Palestijnse gebieden. Het is al de vijfde handelsmissie onder leiding van Rutte sinds het aantreden van zijn tweede kabinet. Maar deze missie is anders dan de andere.

Bij de vorige moesten Rutte en zijn gevolg zich soms diplomatiek opstellen om redenen die met het gastland te maken hadden (China) of om historische redenen (Indonesië). Bij deze reis loopt de delegatie om binnenlandse politieke redenen op eieren.

Coalitie verdeeld

Coalitiepartners VVD en PvdA zijn namelijk van oudsher behoorlijk verdeeld over het schier eindeloze conflict tussen de Israëliërs en de Palestijnen. Over de hoofdlijn (de zogenoemde tweestatenoplossing) zijn ze het eens, maar over de weg ernaar toe, verschillen ze soms hartstochtelijk van mening. Simpel gezegd komt het erop neer dat de VVD meer op de hand is van Israël en de PvdA meer sympathie heeft voor de "Palestijnse zaak".

Dat is duidelijk te zien voor wie de regeerakkoorden van de kabinetten Rutte I (VVD/CDA) en Rutte II (VVD/PvdA) met elkaar vergelijkt. Rutte I schreef: Nederland wil verder investeren in de band met de staat Israël. Nederland blijft daarbij voorstander van een alomvattend vredesakkoord tussen Israël en de Palestijnen. En Rutte 2: Waar mogelijk draagt Nederland bij aan vrede en veiligheid in het Midden-Oosten en benut daarbij de goede banden met zowel Israël als de Palestijnse autoriteit.

PVV

Bij Rutte I, overigens ook onder invloed van gedoogpartner PVV, stond dus de relatie met Israël voorop; bij Rutte II is de Palestijnse autoriteit opeens ook van belang. Maar dat de Palestijnse autoriteit nu officieel tot gesprekspartner is uitgeroepen, betekent niet dat alles meteen anders is geworden. De marges zijn smal, heeft ook PvdA-minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans al ondervonden.

Vrij kort na zijn aantreden moest het kabinet een standpunt innemen over de wens van de Palestijnse autoriteit de waarnemer-status te krijgen bij de Verenigde Naties. Als Tweede Kamerlid was Timmermans hier een warm pleitbezorger voor; als minister, die rekening moet houden met de VVD, was hij opeens "neutraal".

Evenveel tijd

Maar dat wil nu ook weer niet zeggen dat er niks verandert. Zo was het vorige kabinet op initiatief van VVD-minister Rosenthal van plan een economisch samenwerkingsverdrag met Israël te sluiten. Dit ging niet door, doordat het kabinet voortijdig ten val kwam.

Het huidige kabinet stelt dit weekeinde samenwerkingsfora in, met zowel Israëlische als Palestijnse autoriteiten. En het programma van Rutte's bezoek is zo samengesteld, dat er zowel in tijd als in aantallen gesprekspartners evenveel aandacht is voor Israeliërs als voor Palestijnen.

Laatste moment

Opvallend tenslotte is dat het Israëlische waterleidingbedrijf Mekorot op het allerlaatste moment, deze week, uit het programma van minister Ploumen is geschrapt. Mekorot zorgt ook voor drinkwater in de Israëlische nederzettingen in de bezette gebieden en zou daarbij Palestijnse belangen veronachtzamen. De ontmoeting bleek daardoor zeer gevoelig te liggen en gaat om die reden niet door.